b0014

J I 8 Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych

Pisma młodzieży świadcząo jej dużym zainteresowaniu sprawami życia kulturalnego i społecznego w szkole, w kraju i na świecie. Jego dowodem są liczne artykuły w każdym uczniowskim piśmie dotyczące obchodów świąt narodowych, związane z pamięcią o ludziach zasłużonych dla narodu i państwa, a także z tym wszystkim, co działo się w ówczesnym świecie. Wiele miejsca poświęcały czasopisma szkolne tradycji i historii narodowej, zwracając uwagę na znaczenie trady-c Ii rodzimych szkół i placówek oświatowo-wychowawczych własnego środowiska. Młodzieżowi redaktorzy poświęcali sporo miejsca wydarzeniom związanym - historią oświaty i szkolnictwa, a zwłaszcza strajkowi szkolnemu w 1905 roku.

Na łamach pism uczniowskich pojawiały się artykuły dotyczące znanych i /'usłużonych dla kraju ludzi oraz wybitnych osobistości politycznych tego czasu. Szczególnie dużo miejsca poświęcano rocznicom i świętom związanym z posta-t iami czołowych polityków polskich, co było dowodem wpływów wychowania państwowego oraz wyrazem prób kształtowania postawy obywatelskiej młodzieży.

Pisma uczniowskie poruszały także problemy przyszłego zawodu. Pisało tym I lorian Znaniecki w redagowanym przez siebie piśmie, podkreślając znaczenie samokształcenia, własnej twórczości i oryginalności²⁶.

Młodzież w swoich pismach poruszała problem niemiecki i wyraźnie się do mego ustosunkowywała. „Strażnica Kresowa” wzywała czytelników do głębokiego zapoznania się z historią stosunków polsko-niemieckich, odchodzenia od używania pustych frazesów patriotycznych i kształtowania uczuć patriotycznych im i < alnej rzeczywistości²⁷. Historyczne spojrzenie na stosunki polsko-niemiec-I ir pojawiało się często w piśmie „Wiadomości Bielańskie”, wydawanym przez < pól uczniowski „Rzeczypospolitej Bielańskiej”. W piśmie tym publikowano ar-t\ kuły przedstawiające obok faktów historycznych obecną sytuację i groźbę, jaką powiększał jej niekorzystny rozwój²⁸.

< /asopisma uczniowskie redagowane w latach międzywojennych miały ogromne /une■zenie poznawcze i mogą być poważnym źródłem badawczym dotyczą-< \ ni funkcji dydaktycznej szkoły polskiej.

Poszerzały one wiedzę uczniów dotyczącą zagadnień literackich i historycznych Przedstawiano w nich osobę i szczegółową działalność patronów szkół uinwiui .pośród Polaków, jak i cudzoziemców. Pisma ukazywały specyfikę wiciu miast polskich (Łódź, Kraków, Wilno, Lwów) oraz funkcjonowania w nich oi/nyi h instytut ji społecznych. Przypominano wydarzenia powstania listopado-ungu, styczniowego, proklamacji Konstytucji ł Maja, ł Jkazywano bohaterów lutni u narodowej: Tadeusza Kościuszkę, Romualda Traugutta, lotników I Żwirkę i 1 Wigurę Oraz wielu innych

Wiele miejsca poświęcono informacji i analizie sytuacji politycznej Polski, wyborom do Sejmu, okręgom wyborczym, Senatowi, zjawiskom korupcji w urzędach i jej piętnowaniu.

Wiele miejsca zajmowały artykuły o wsi polskiej, jej obyczajach, zróżnicowaniu społecznym i majątkowym, konieczności życia w duchu tolerancji zwłaszcza wobec mniejszości narodowej żydowskiej. Na uwagę zasługuje także cykl publi-kacji dotyczących lecznictwa ludowego. W każdym artykule, zwłaszcza w pismach „Kuźnia Młodych” i „Młodzieńczy Lot”, opisywano potrzeby opieki zdrowotnej na wsi i samopomocy, jaką w tym zakresie organizowała ludność i nieliczni lekarze.

Wiele uwagi poświęcali uczniowie wydarzeniom związanym z historią oświaty i szkolnictwa, tajnemu nauczaniu w okresie zaborów, udziałowi młodzieży w obronie Lwowa w 1920 r., często ze szczegółową prezentacją zaginionych uczniów lwowskich szkół średnich.

Na łamach pism uczniowskich wiele miejsca poświęcano ludziom znanym i zasłużonym. Pisano o Karolu Szymanowskim, Fryderyku Chopinie, konkursach pianistycznych, sukcesie Witolda Małcużyńskiego na III Międzynarodowym Konkursie im. F. Chopina w 1937 r. („Siejba”, „Życie Szkoły”, „Horyzonty”). Autorzy artykułów prezentowali sylwetki A. Świętochowskiego, J. Matejki, A. Asnyka, M. Rodziewiczówy i innych.

Pisma uczniowskie stały się miejscem publikacji apeli o podejmowanie przez młodzież różnych inicjatyw lokalnych i ogólnospołecznych. Zgodnie z założeniami pedagogiki państwowej publikowano przykłady wielu inicjatyw prowadzących -jak uznawały pisma - do wyrobienia charakteru obywatelskiego oraz oddania długu społeczeństwu za możliwość edukacji.

Pisma uczniowskie przejawiały wiele inicjatyw organizacyjnych, a nawet integracyjnych. Zakres osiągnięć publicystyki uczniowskiej sprowokował zorganizowanie w 1933 r. ogólnopolskiej wystawy prac uczniowskich i prasy szkolnej. Pismo „Kuźnia Młodych” z tegoż 1933 roku informowało szczegółowo o sukcesach indywidualnych autorów, jak i tytułach różnych pism.

Pisma uczniowskie podejmowały problemy przyszłego zawodu. Pisało różnych zawodach Florian Znaniecki w periodyku „Młodzież Sobie”, uznając, że społeczeństwo polskie jeszcze nie umie rozwijać ludzi wybitnych i oryginalnych, ale umie ich szybko ocenić, a nawet wynagrodzić.

Wyrazem /ainteresowania sprawami polskiego społeczeństwa były w pismach uczniowskich prace dotyczące problemów Polaków żyjących poza krajem. < )pi sywano w nich losy emigracji polskiej w Ameryce, podkreślając przy tym I u nireznofu posyłania polskich d/j©ei do szkól amerykańskich, w których nauka była bt/płatna informowano lal >r o sytuacji Polonii w Brazylii i Argęnlyuif u adresowano gis równli sprawami polni lago szkolnictwa na ł otwltj w Rumunłii