zoologia kregowcow krew4

du na matą ilość cytoplazmy limfocyty, zwłaszcza matę, mają bardzo ograniczoną zdolność czynnego ruchu.

Limfocyty dzieli się na dwa rodzaje: B i T. Różnią się one głównie tym, że limfocyty B mają na swej powierzchni receptory immunoglobulinowe (IgR, mające zdolność wiązania antygenu). Limfocyty Tnie mają takich receptorów. Limfocyty T żyją bardzo długo, nawet przez wiele lat i stanowią większą część limfocytów występujących w krwiobiegu. Biorą one udział w komórkowych reakcjach odpornościowych tzw. typu późnego, np. przy odrzucaniu przeszczepów. Są one prekursorami komórek - irnmunocytów, wytwarzających przeciwciała związane z ich powierzchnią. Rolę tych komórek programuje grasica i dlatego określa się je jako grasiczozależnc, czyli limfocyty T {thymus — grasica). Wśród limfocytów T rozróżnia się dwie grupy: limfocyty T cytotoksyczne, biorące udział w komórkowych reakcjach odpornościowych (patrz rozdz. Układ odpornościowy) oraz limfocyty T, mające wpływ na limfocyty B, do których należą limfocyty T pomocnicze i limfocyty T supresorowe.

Limfocyty T pomocnicze mają zdolność specyficznego rozpoznawania antygenów i powodują wzmożone wytwarzanie przeciwciał. Natomiast limfocyty T supresorowe obniżają zdolność limfocytów B do wytwarzania przeciwciał. Oddziaływanie limfocytów T na limfocyty B odbywa się za pomocą specjalnych substancji zwanych limfokinami. Limfocyty' B żyją krótko (do 12 dni) i stanowią małą część limfocytów krążących we krwi obwodowej oraz biorą udziai w humo-ralnych reakcjach odpornościowych. Są one prekursorami komórek plazmatycz-nych, wytwarzających specjalne białka obronne - immunoglobuliny (przeciwciała) przekazywane do krwi. Występują one głównie w narządach chłonnych (migdaiki, śledziona, grudki chłonne skupione). Narządy te u ssaków są odpowiednikami występującej w ścianie steku u ptaków torby Fabrycjusza (bursa Fa-bricii), programującej - jak to wcześniej u tych zwierząt wykazano - rolę odpornościowy limfocytów, które z tego względu nazwano limfocytami B (B - od bursa). W odróżnieniu od limfocytów T, limfocyty B nazywa się limfocy tani i gra-siczoniczależnym i.

Wyodrębnienie limfocytów T i B oraz ich populacji umożliwiły metody immunologiczne oraz immunomorfologiczne, które opierają się ni.in. na określaniu cech budowy ich błon komórkowych. Błona komórkow a limfocytów charakteryzuje się. dużym dynamizmem, w związku z czym jej składniki chemiczne (białka i in.) mogą przemieszczać się pod wpływem różnych czynników', np. antygenów. Przemieszczające się cząsteczki mogą koncentrować się na powierzchni komórek, tworząc „receptory” umożliwiające oddziaływanie z antygenami w reakcjach obronnych. Taki receptor działa tylko przez pewien czas, niekiedy tylko kilka godzin. Rolę receptorów dla antygenu w błonic komórkowej limfocytów B spełniają powierzchniowe immunoglobuliny, natomiast charakter chemiczny receptorów dla antygenu w limfocytach T nic został dotychczas określony.

I6S

Liczba limfocytów zwiększa się u osobników młodych przy niedostatecznym odżywianiu oraz w przebiegu przewlekłych zakażeń, np. gruźlicy. Zjawisko to nosi nazwę limfocytozy, natomiast zmniejszenie liczby limfocytów określa się mianem I imfopcnii, która występuje w przypadku uszkodzenia narządów lim-fatycznych lub samych limfocytów przez promienie X oraz po pozajelitowym wprowadzeniu do organizmu ACTH. Zmniejszenie liczby limfocytów stwierdzo-

no również w wyniku przeprowadzonych doświadczeń z bombą atomową na wyspie Bikini, do których jako zwierząt doświadczalnych użyto świń. Limfocyty występują nie tylko we krwi, lecz także w chlonce, w tkance siateczkowej oraz w tkance łącznej luźnej. Poza tym limfocyty przechodzą przez nabłonek pokrywający błonę śluzową różnych narządów (migdalki, układ pokarmowy), gdzie biorą udział w walce z bakteriami i ich jadami. Nagromadzenie limfocytów w tkance nosi nazwę nacieku limfocytu mego, który odgrywa role w ograniczaniu procesów chorobowych. Większa ilość limfocytów może występować także normalnie w tkankach pewnych narządów (np. zwojów współczulnych) i u niektórych zwierząt (kura).

Procentowy stosunek liczby limfocytów do ogólnej liczby leukocytów podano w tabeli 1. Z przedstawionego zestawienia wynika, że u pewnych zwierząt, np. u królika, szczura, myszy, przeżuwaczy, kuty, występuje tzw. limfocytarny obraz krwi, w' którym stwierdza się wyraźnie przewagę limfocytów nad innymi krwinkami białymi.

Monocyty (tyc. 102,103,104,105,106) są to komórki duże, kuliste, których średnica wynosi 10-20 pm (u człowieka 15-20 um). Występują one we krwi, np. u kota jest ich 2%, a u człowieka 8%. Jądro monocytów ma kształt kulisty, ner-kow^raty lub podkowiasty i zawiera kilka kwasochłonnych jąderek, których jednak nie widać na zabarwionych rozmazach krwi. W zagłębieniu jądra leżą spłaszczone cysterny aparatu Golgiego. W cytoplazmie, która, podobnie jak w limfocytach barwi się barwnikami zasadowymi i wykazuje dodatnią reakcję na oksydazę, znajdują się lizosbmy, liczne pęcherzyki pinocytarne, krótkie elementy siateczki śród-plazmatycznej szorstkiej, małe mitochondria i drobne ziarenka azurochlonne. Poza tym w monocytach, zabarwionych przyżyciowo czerwienią obojętną w pobliżu jądra stwierdza się ziarenka, układające się na kształt rozety.

Monocyty mają zdolność czynnego ruchu, fagoeytozy i pinocytozy, a ich błona komórkowa charakteryzuje się obecnością receptorów dla immunoglobulin. Przy stanach zapalnych wywędrowują one przez ściany naczyń krwionośnych do tkanki łącznej, gdzie przekształcają się w makrofagi. Zwiększenie liczby monocytów nosi nazwę monocytozy, którą można uważać za objaw reakcji obronnej układu makrofagów.

Procentowy stosunek liczby monocytów do ogólnej liczby leukocytów podano w tabeli (str. 161).

Granulocyty. Są to krwinki białe, zawierające w cytoplazmie wyraźnie zróżnicowane ziarnistości, które wykazują powinowactwo do różnych barwników. W zależności od tego dzieli się je na obojętnochłonne - neutrofile, kwaso-chlonne - eozynofile. i zasadochlonne - bazofile. Cechą wspólną wszystkich gra-nulocytów jest kształt jądra, które jest płatowate i składa się z dwóch do pięciu segmentów. W ten sposób dochodzi do znacznego powiększenia ogólnej powierzchni jądra, co świadczy o intensywności przemiany materii. Cytoplazma granulocytów jest słabo kwasoehlonna i zawiera centrosom otoczony cysternami aparatu Golgiego, liczne mitochondria, nieliczne fragmenty błon szorstkich siateczki śródplazmatycznej oraz różne enzymy. Poza tym większość granulocytów ma zdolność czynnego ruchu i fagoeytozy.

Granulocyty obojętnochłonne (ryc. 102, 103, 104, 105, 106) stanowią od 30 (owca) do 70% (pies) wszystkich leukocytów. Żyją onc.zaledwie do 8 dni.

169