0000054 2

96 KINEZYTERAPIA

mięśniowej (tzw. miozy) oraz przejść ścięgnisto-mięśniowych i samych ścięgien (izw. tendinozy). Zarówno miozy. jak i tendinozy morfologicznie stanowią rozrost tkanki łącznej mczenchymalncj w następstwie miejscowego niedotlenienia rozwijającej się jako skutek długotrwałego wzmożonego napięcia mięśniowego. Stanowią one zatem jedno z miejscowych ogniw odruchowych zmian prowadzących w efekcie do tzw. reumatyzmu tkanek miękkich przedstawionych na ryc. 18. Od innych odruchowych zmian tkanek miękkich miozy i tendinozy odróżnia znaczny czas (atencji i to zarówno pojawienia się tego typu zmian w' przebiegu czynnościowej dysfunkcji narządu ruchu, jak i po ustąpieniu pierwotnej przyczyny. Należy pamiętać, iż tego typu reflektorycznc zmiany nie wytłumione, mogą stać się źródłem wtórnych dysfunkcji czynnościowych, nieraz odlegle zlokalizowanych od pierwotnego ogniska przyczynowego. Mnogie występowanie mioz i tendinoz jest cechą charakterystyczną zespołów dysfunkcji czynnościowych jak chociażby wspomnianych już wcześniej zespołów przeciążenia mostka i spojenia łonowego, czy też zespołu podrażnienia mięśnia gruszkowatego (syndrom piriformis), zespołu górnego otworu klatki piersiowej (thoracic outlet syndrome) czy licznych zespołów pscudokorzonkowych. Innym źródłem dolegliwości bólowych mięśniowo-powięziowych towarzyszących dysfunkcjom czynnościowym, lub naw'ct będących ich samoistną przyczyną jest występowanie w tkance mięśniowej specyficznych stref określanych mianem punktów spustowych (trigger points)*. Są to miejsca wielkości 0,5-1 cm. nadwrażliwe na ucisk. Ich cechą charakterystyczną jest to, że podrażnione powodują nic tylko ból lokalny, ale nieomal natychmiast wyzwalają rcakc^: bólową w miejscu dystalnic oddalonym od tego punktu. Stąd też nazwa owych punktów, niczym spust w rewolwerze, którego naciśnięcie powoduje wyrzut kuli czyniącej gdzieś odlegle szkody, tak samo naciśnięcie takiego punktu automatycznie wyzwala ból w odległym od niego miejscu ciała. W warunkach fizjologicznych punkty te są nieaktywne. Praktycznie nic sposób je palpacyjnie znaleźć. ani też przy normalnym nacisku wyzwolić reakcję bólową.

Dopiero silny nacisk lub nakłucie takiego punktu igłą akupunkturow wyzwala typowy dla nich ból. Natomiast w następstwie przebytego urazu mięśnia. w który m dany punkt spustowy jest zlokalizowany, lub okolicznych stawów. względnie też chronicznego przeciążenia tej okolicy ciała punkty te ulegają uaktywnieniu. Redukcja ruchomości, unieruchomienie, nadmierne rozciągnięcie lub nawet przemęczenia mięśni również mogą taki punkt uaktywnić. Aktywny punkt spustowy cechuje niska pobudliwość na bodźce mechaniczne. Już w warunkach normalnych ruchów fizjologicznych typowych dla czynności dnia codziennego można podrażnić taki punkt. Czasem do podrażnienia punktu spustowego wystarczy ucisk poprzez garderobę, twarde podłoże, oparcie.

siedzisko a nawet ekspozycja takiego punktu na zimno lub ciepło. Aktywny punki spustowy daje trwałe dolegliwości bólowe określane jako dyskomfort całej okolicy, z którą dany punkt spustowy reflektorycznie jest powiązany. Ak*> ^wnc Punkty spustowe same mogą. poprzez rzutowanie bólu do mięśni topograficznie z nimi powiązanych, uaktywniać kolejne punkty, powodując swego rodzaju reakcję łańcuchową. Mogą również być źródłem lokalnych reakcji wege-tat\ wnych (np. zaburzenia gry naczynioruchowcj lub nadmiernego wydzielania polu), a nawet imitować niektóre schorzenia narządów wewnętrznych (np. .tktN wny punkt spustowy w mięśniu piersiowym większym może dawać objawy pscudowicńcowc). Istotne jest również i to, że mięsień, w którym zlokalizowany jest aktywny punkt spustowy ulega osłabieniu i skróceniu długości, co bezpośrednio już prowadzi do ograniczenia ruchomości w stawach czynnościowo z nim pow iązanych.

Oczywiście zaburzenia czynnościowe będące źródłem licznych zmian odru-chowych pociągają za sobą również zmiany w obrębie skóry i tkanki podskórnej. Zmiany te mają zrazu charakter odruchowy, który cechuje wzmożone napięcie oraz przcczulica. W miejscach owych odruchowych zmian można zauważyć charakterystyczne nabrzmienia. Skóra traci swoją naturalną elastyczność. co z czasem prowadzi do czynnościowych zmian pomiędzy skórą właściwą a tkanką podskórną manifestujących się zaburzeniami fizjologicznej przesu-walności pomiędzy tymi tkankami. Zmiany takie obserwuje się zazwyczaj na poziomic unerwionym z tego samego segmentu ruchowego, w którym mamy do czynienia z dysfunkcją czynnościową (np. zablokowaniem).

W rozważaniach nad różnorakimi przyczynowo-skutkowymi aspektami dys-funkcji narządu ruchu o podłożu czynnościowym nie można również pomijać i innych mechanicznych właściwości tkanek miękkich. Wspomniana powyżej zdolność przemieszczania się skóry względem tkanki podskórnej nie jest cechą wyłączną tych tkanek. Dla prawidłowego funkcjonowania narządu ruchu wręcz niezbędna jest możliwość poślizgowa różnych tkanek względem siebie. Tkanki miękkie napinając się, skracając lub wydłużając muszą posiadać możliwości poślizgowe względem tkanek otaczających. Jakiekolwiek ograniczenia, wyrażone zaburzeniem wzajemnych stosunków przestrzennych sąsiadujących ze ^sobą tkanek automatycznie zaburzają zdolności przesuwania się np. omięsnych względem siebie, powięzi względem mięśni, więzadeł względem mięśni i okostnej itp. Często pomijaną przyczyną zaburzeń czynnościowych jest ubytek °wych zdolności przez niektóre struktury układu nerwowego. Topografia układu nerwowego (zwłaszcza jego obwodowej części) w połączeniu z biomccha-ⁿ|czną funkcją narządu ruchu wymusza pewne, adaptacyjne zdolności mecha-ⁿⁱcznc. Podczas ruchu uniesienia ramienia połączonego z wyprostem nadgarstka nerw pośrodkowy musi ulec wydłużeniu aż o 20% swojej spoczyn-

Butlcr D.S.: Mobihsation of the ncrvous system. Churchill Livingsionc. Sydney-Adclcidc. 1991;