201030Image0045

Rozdział

Anfyutleniacze

Tłuszcze roślinne i zwierzęce (trójglicerydy) są powszechnie stosowane w kosmetyce. W postaci czystej trójglicerydy są bezbarwne i bezwonne, lecz wykazują małą odporność na wpływ czynników biologicznych (mikroorganizmów, enzymów) i fizykochemicznych. Czynniki te mogą byćjjowiein przyczyną zmiany barwy ^konsystencji a także zapachu pre-paratów zawierających fazę olejową w formie trójglicerydów.

Podatność tłuszczów ną w^ywjnikroorganizn^w prowadzi do uwalniania się kwasów lłuszczowyęh,_aldehydów czy też ketonów, które są przyczyną nieprzyjemnego zapachu. przy czym specyficzną woń zjełczałego tłuszczu głównie dają metylóketony. powstające w procesie rozkładu. Tym niekorzystnym przemianom tłuszczów zapobiegamy stosując odpowiednie środki konserwujące (rozdz. 2.1). Lipolizę tłuszczów, czyli enzymatyczne rozszczepienie wiązań estrowych w trójglicerydach pod wpływem lipaz, można natomiast ograniczyć, inaktywując te enzymy termicznie przez ogrzewanie tłuszczów do temperatury 70*C.

Degradacji tłuszczów wywołanej czynnikami fizykochemicznymi (światło, powietrze, podwyższona temperatura) zapobiegamy z kolei stosując antyutleniacze. czyli inhibitory procesu aulooksydacji. Antyutleniacze, zwane też przeciwutlcniaczami lubantyoksydantami, są zwjązkami chemicznymi, które zwalniają szybkość reakcji aulooksydacji. Aulooksydacja jest samorzutną, rodnikową, powolną reakcją niektórych substancji, w tym również tłuszczów, z tlenem, która przebiega często już w temperaturze pokojowej. Reakcję tę zapoczątkowuje światło, a cały proces przyspieszają śladowe ilości metali ciężkich, zdolnych do prze-Thiari óksydacyjńó-redukcyjnych, przebiegających z przeniesieniem jednego elektronu.

Zapoczątkowanie procesu autooksydacji polega na wytworzeniu z cząsteczki związku obojętnego odpowiedniego rodnika. Wolnym rodnikiem określa się atom lub cząsteczkę zawierającą niesparowany elektron na zewnętrznej orbicie. Przykładowo, w przypadku związków RH (ryc. 107), w wyniku homolitycznego rozerwania wiązania R-H. może dojść do wytworzenia rodnika organicznego R* oraz atomu wodoru.

Niesparowany elektron na zewnętrznej orbicie rodników jest odpowiedzialny za ich niezwykle wysoką reaktywność chemiczną. Dlatego rodniki mogą być inicjatorami reakcji z tlenem, prowadzących do powstania alkilowodoronadtlenków ROOH (ryc. 108).

R-H

R* + H*

Ryc. 107.

77

Rozdział 4