487

478

Rośliny ze stanowisk naturalnych

wewnątrz różowoczerwonym, na przełomie gładkie, lśniące. Od kłącza wyraźnie oddziela się kępka bocznych cienkich, ciemnych korzeni. Świeże kłącza mają przyjemny zapach, smak cierpki. Wskazane są podsiewy lub półuprawy tej rośliny na odpowiadających jej stanowiskach.

Surowiec. Surowcem jest ususzone kłącze pięciornika kurzego ziela — Rhz. Tormentillae FP III. Kłącza są kształtu nieregularnego — guzko-wate lub węzełkowate, często powyginane, barwy ciemno-brązowo-czer-wonej, o powierzchni nierównej, matowej. Surowiec ma smak ściągający, cierpkogorzkawy; zapachu brak. Zawiera garbniki w ilości, co najmniej 15%, poza tym czerwień tormentillową, glukozyd tormentylinę i inne związki. Powinien być twardy, dokładnie wymyty i oczyszczony z korzeni. Nie może zawierać łodyg i liści. Wilgotność — najwyżej 12%. Zapotrzebowanie duże.

Zastosowanie. Kłącze pięciornika jest surowcem leczniczym i przemysłowym. W lecznictwie ma zastosowanie jako lek ściągający, przeciwbiegunkowy, do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych gardła i dziąseł. W przemyśle ma zastosowanie jako surowiec garbarski.

Zbiór. Kłącze pięciornika kurzego ziela wykopuje się jesienią lub wczesną wiosną za pomocą łopaty, potem obcina najlepiej nożem nierdzewnym części łodygowe i boczne korzenie, oczyszcza się z ziemi szorując twardymi, mocnymi szczotkami, przy czym odpadają również pozostałe jeszcze korzenie boczne. Oczyszczanie kłączy po suszeniu, a następnie obijanie i odsiewanie z piasku i drobnych korzeni nie daje ładnego, poszukiwanego surowca.

Suszy się w temperaturze podwyższonej do 50°. W suszarni naturalnej nie schnie dobrze i często pleśnieje. Kłącza kurzy śladu po ususzeniu stają się twarde jak drewno. Z 2,5 kg świeżych kłączy otrzymuje się około 1 kg suszu. Opakowanie daje się zwykłe. Przechowywać można w suchym miejscu przez dłuższy czas. Kłącza o zbrunatniałym przełomie są dyskwalifikowane.

48. Podbiał pospolity — Tussilago farfara L.

Rodzina: Złożone — Compositae

Jest to bylina powszechnie znana z dość dużych liści, zielonych z wierzchu, od spodu białokutnerowatych, okrągławosercowatych o nierównych ząbkowanych brzegach; ogonki liściowe często fioletowonabiegłe. Występuje masowo na glebach wilgotnych, gliniastych, na brzegach wód, przy źródliskach, cegielniach i po przydrożach. Zbieracze często mylą podbiał z opisaną powyżej rośliną, lepiężnikiem (inaczej zwanym podbiałą) — Petasites ojficinalis Moench. Lepiężnik ma liście znacznie większe, szersze, od spodu mniej kutnerowate, kwiaty białe lub różowe, zebrane w gęste,