AnalizaFinansowaTeoriaPrakty!4

Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie

wań, paliwa oraz zużycia wszystkich rodzajów energii zakupionej od dostawców zewnętrznych itd.

2)    Usługi obce, na które składają się m.in. usługi transportowe, remontowe, komunalne, pocztowe i telekomunikacyjne, najmu i dzierżawy, bankowe, reklamowe, biurowe itd.

3)    Podatki i opłaty obciążające koszty zwykłej działalności operacyjnej, tj. np. podatek akcyzowy, od nieruchomości, od towarów i usług czy opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów, licencyjne, skarbowe oraz wpłaty na różne, centralnie tworzone fundusze.

4)    Wynagrodzenia, w tym: osobowe, bezosobowe, agencyjno-prowi-zyjne, honoraria.

5)    Świadczenia na rzecz pracowników ze szczególnym uwzględnieniem składki na ubezpieczenie społeczne, tj. składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe.

6)    Amortyzacja obejmująca planowane odpisy amortyzacyjne od środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w obcych środkach trwałych.

7)    Pozostałe koszty, np. ubezpieczenia majątkowe.

Za podstawowe kryterium podziału kosztów' w układzie rodzajowym przyjmuje się grupowanie kosztów według nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej z równoczesnym wyodrębnieniem dwóch grup, tj. kosztów materialnych i niematerialnych. Z tych właśnie względów układ rodzajowy kosztów ma duże znaczenie dla statystyki państwowej, gdyż zawiera dane niezbędne do obliczania dochodu narodowego. Natomiast przy ocenie wyników działalności gospodarczej i zarządzaniu przedsiębiorstwem koszty rodzajowe mają znacznie mniejszą przydatność, ponieważ ich ocena umożliwia tylko uzyskanie ogólnego poglądu na kształtowanie się kosztów. Nie może ona zatem stanowić wystarczającej podstawy do łącznego określania oceny poziomu kosztów działalności operacyjnej z następujących powodów:

1) Układ rodzajowy grupuje jednorodne koszty tylko z punktu widzenia ich rodzaju, bez uwzględnienia ich zależności od wielkości i typów produkcji. Jedna pozycja kosztów rodzajowych może zawierać więc równocześnie koszty zależne od wielkości produkcji (koszty zmienne) i koszty o charakterze względnie stałym. Na przykład w pozycjach układu rodzajowego „wynagrodzenia” i „świadczenia na rzecz pracowników” są wykazane zarówno płace pracowników na stanowiskach robotniczych, będące często kosztami proporcjo-

2!4