CCF20100206040

Cytologia i Histologia

wiek ma w każde j komórce somatycznej ciaia 2n=46 chromosomów. Jedynie gamety wszystkich organizmów, gąmetofity roślin oraz niektóre pierwotniaki zawierają pojedyncze komplety' informacji genetycznej, czyli n (są haploidalne, mają pojedynczy genom), np. komórki rozrodcze człowieka zawierają n=23 chromosomy.

UWAGA: 1. Pamiętaj, że pojedynczy', zdespiralizowany chromosom zawiera jedną, ogromną cząsteczkę DNA, dlatego w okresie spoczynku jądra komórkowego 2n = 2c, gdzie c oznacza liczbę cząsteczek DNA, np. w jądrze nie dzielącej się komórki nabłonkowej człowieka jest 46 „rozkręconych” chromosomów (2n) i 46 cząsteczek DNA (2c). Niektóre źródła interpretują „c” jako ilość DNA w sensie wagowym i wówczas 2c u człowieka =5,2 pg DNA, jednak z różnych przyczyn nie jest to najlepsze ujęcie.

2.    Dla uczniów termin chromosom jest dość niezręczny i mylący. Oznacza on bowiem zarówno dwie połączone ze sobą chromatydy w profazie i metafazie, jak i wędrujące w anafazie mitotycznej chromosomy potomne, które są przecież pojedynczymi chro-matydami. Zasadniczo jednak, jeśli używasz tego pojęcia bez dodatkowych przymiotników, to odnosi się ono do postaci z późnej profazy i z metafazy.

3.    W powyższej analizie pominięto wpływ’ mutacji na liczbę chromosomów.

Ćwiczenie: Zastanów się, dlaczego w gametach zwykle jest tylko połowa chromosomów? Odpowiedz na pytanie, jakie byłyb skutki po 10 pokoleniach potomnych, gdyby w gametach znajdowałby się komplet chromosomów (możesz posłużyć się przykładem człowieka, który' ma 2n = 46 chromosomów)?

Z PUNKTU WIDZENIA AKTYWNOŚCI I ROLI JAKĄ SPEŁNIA DNA MOŻNA PODZIELIĆ GO NA KILKA FRAKCJI    ^

romatynowe występują w postaci luźnej lub zbitej

Inaczej mówiąc, w jądrze komórkowym można stwierdzić obecność kilku rodzajów DNA różniących się sekwencją nukleotydów i roi

A)    unikalny (innyĘDNA, którego fibry¹ (skondensowanej) z możliwością „przejść w obie strony”. Jest najistotniejszą częścią eu-chromatyny, czyli tej frakcji DNA. która jest aktywna genetycznie. Zawiera unikalne sekwencje nukleotydowe, z których większość to geny kodujące białka, co oznacza, że ta informacja ulega transkrypcji na hn-mRNA, obróbce posttranskrypcyjnej i dalej translacji (por. CZĘŚĆ: MOLEKULARNE PODŁOŻE..., ROZDZ: 8.3);

B)    rDNA (rybosomalny DNA), co nie oznacza, że występuje w rybosomach. Zawiera sporo

powtarzalnych, średniej długości sekwencji nukleotydowych. Jego fibryle są nieznacznie tylko skondensowane i mogą ulegać transkrypcji na pre-rRNA. które po obróbce będzie współtworzyło podjednostki rybosomowe. Ta część informacji genetycznej nie ulega translacji. Występuje głównie w jąderku, w czasie kariokinezy skupiony jest w przewężeniu wtórnym chromosomów j ąderko twórczych (por. ⁿⁱ?ej);    ^    _mĆŃ

C)    satDNA (satelitarny DNA), stanowiący tę¹ część chromatyny zbitej, która zawsze pozostaje w stanie silnie zespiralizowanym. Ze względu na nieco inne reakcje z barwnikami tę frakcję czynnościową nazwano heterochromatyną. Zawiera ona ogromne ilości kopii krótkich sekwencji nukleotydowych, które nie ulegają efektywnej transkrypcji. Oznacza to, że ta część DNA zawiera informację genetyczną nie realizowaną przez organizm i dlatego nazwano go

44