DSCF5734

450 M. Kaunowska-Zdun

i bardzo duże wysadza się oddzielnie, duże rzadziej, natomiast drobne dość gęsto (odstępy w rzędzie co 10 cm).

W uprawach nasiennych między rzędami stosuje się rozstawę 60 cm, a odstępy w rzędzie między roślinami wynoszą najczęściej 35—40 cm. Gęste sadzenie korzeni większych powoduje słabsze rozgałęzianie się roślin, a tym samym równomierniej-sze kwitnienie i dojrzewanie nasion. Duża rozstawa rzędów i sadzonek w rzędzie umożliwia stosowanie pielęgnacji mechanicznej na krzyż, lecz większe zagęszczenie roślin w rzędzie pozwala uzyskać wyższe plony nasion. Obsada nasienników waha się od 45 do 60 tys. sztuk na 1 ha.

W przypadku odmian genetycznie jednonasiennych wysadza się cztery rzędy formy matecznej i jeden rząd formy ojcowskiej. Ma większych plantacjach stosuje się proporcje 8: 2 lub 12: 3 rzędów form matecznej i ojcowskiej, a wokół plantację obsadza się formą ojcowską - zapyłączem. Między formą mateczną a zapylaczem zostawia się jeden rząd nieobsiany. 1HAR proponuje zmieszać nasiona w proporcji 4: 1, zebrać korzenie łącznie i wszystkie wysadzić. Pozwala to zaoszczędzić miejsce pod plantacje nasienników.

Pielęgnowanie plantacji nasiennych może być mechaniczne lub mechaniczno--chemiczne. Po ukazaniu się na powierzchni roli rozety liści międzyrzędzia spulchnia się mechanicznie. Później, a zwłaszcza wtedy, gdy rośliny posadzono gęsto, co uniemożliwia pielęgnację w poprzek rzędów, stosuje się herbicydy podobnie jak na plantacjach przemysłowych.

Do zabiegów pielęgnacyjnych zalicza się także przycinanie pędu głównego roślin, wykonywane rzadko i jedynie na małych plantacjach. W wyniku tego zabiegu z główki korzenia wyrasta kilka pędów, dzięki czemu uzyskuje się większy plon nasion. Z powodu braku siły roboczej zabieg ten jest obecnie wykonywany coraz rzadziej, zwłaszcza że przedłuża on okres wegetacji, opóźnia kwitnienie i dojrzewanie kłębków. Główny pęd można przycinać tylko wtedy, gdy ma on około 15 cm wysokości (nie później) i jest jedynym, silnym, pojedynczym pędem. Nie należy tego robić w przypadku roślin, które wykształciły kilka pędów lub u których tworzenie pędu trwa długo, a rozrasta się on późno.

Najgroźniejszymi chorobami nasienników są: mączniak rzekomy oraz takie choroby wirusowe, jak żółtaczka i kędzierzawka. Mączniak poraża liście i pędy, powoduje znaczne obniżenie plonu nasion. Zwalcza się go podobnie jak na plantacjach przemysłowych. Zapobieganie chorobom wirusowym polega na zwalczaniu nosicieli tych chorób, takich jak mszyce i płaszczyniec burakowy. Walka z mszycami jest absolutną koniecznością, gdy pojawią się one na nasiennikach lub gatunkach dziko rosnących. Zabiegi ochronne stosuje się kilkakrotnie aż do osiągnięcia przez rośliny około 60 cm wysokości. W późniejszym okresie ochrona przed mszycami jest nadal konieczna, lecz duże wymiary roślin nie pozwalają już na wjazd maszyn na pole. Na dużych plantacjach można stosować opryski z samolotów.

Ustalenie właściwego momentu zbioru kłębków jest trudne, ponieważ rośliny nasienników silnie się rozgałęziają, a kwitnienie i dojrzewanie kłębków jest bardzo