DSCF5710

426 M. Kaunowska-Zdun

Gdy gleba jest żyzna, stanowisko właściwie wybrane, a stosunki wodno-poJl wietrzne korzystne, wówczas ekonomicznie uzasadnione dawki azotu wynoszą H[l 100 do 140 kg/ha. Przy małej ilości opadów i obfitym nawożeniu organicznynjB dawki azotu nie powinny być wyższe od 120 kg/ha.

Wielkość dawek nawozów azotowych jest w pewnym stopniu związana z od- J czynem gleby. Na glebach kwaśnych dawki azotu mogą być wyższe ze względu na I wolniejszą w tych warunkach nitryfikację oraz słabsze zasiedlanie gleby przez I bakterie Azotocakter wiążące wolny azot. Tradycyjne zalecenia co do sposobu stofl sowania nawozów azotowych pod burak cukrowy w Polsce polegały na przed-1 siewnym wniesieniu większej części dawki azotu (80-100 kg N/ha) i wymieszaniu | jej z glebą na głębokość 6-8 cm za pomocą narzędzi do przedsiewnej uprawy roli. I Zalecano, aby podstawową dawkę uzupełniać azotem (40-60 kg N/ha) po przerywfjj ce. Jednakże ten sposób nawożenia ma stosunkowo dużo wad. Jak wykazały do-a świadczenia prowadzone w Polsce, azot stosowany późno nie wpływa korzystnie na i plon korzeni, natomiast powoduje wyraźne obniżenie zawartości sacharozy, a nawet 1 plonu korzeni, co wyraźnie wpływa na zwiększenie plonu liści.

Badania terenowe Katedry Szczegółowej Uprawy Roślin SGGW prowadzone 9 w północno-wschodniej Polsce w latach 1992-1995 wykazały, że wielkość dawek 1 azotu stosowanego pogłównie przez rolników wahała się od 50 do 150 kg/ha. Daw- II ki powyżej 50 kg/ha pogłównie - to strata dla rolnika.

O pobieraniu składników pokarmowych decydują korzenie sorbujące, które, jak 9 wiadomo, rozwijają się poniżej warstwy ornej gleby lub w najniższym jej poziomie. |H Azot zastosowany późno i na powierzchnię w trzeciej dekadzie maja i w pierwszej I połowie czerwca w warunkach niewielkich opadów tylko w nieznacznym stopniu J dociera do korzeni sorbujących. Zaleganie dużych ilości azotu może zahamować* rozwój korzeni w głąb gleby. Tworzą się wtedy korzenie spichrzowe krótkie i silnie j rozwidlone, a korzenie sorbujące rozwijają się płytko. Zahamowanie rozwoju ko- f rzeni w głąb gleby powoduje, że w przypadku dłuższych okresów suszy rośliny nie 1 mogą wykorzystać rezerw wilgoci oraz składników pokarmowych znajdujących się I w podglebiu i tworzą korzenie małe, zawierające mniej sacharozy, a więcej takich I związków jak azot niebiałkowy, potas i sód. Ponadto późne pogłówne stosowanie I azotu jest przyczyną wtórnego zachwaszczenia. W przypadku występowania nie- ;l wielkich opadów późne zastosowanie azotu pogłównie, np. w fazie formowania 1 korzenia spichrzowego, prowadzi do przedłużenia tej fazy i powoduje bujny rozwój 1 liści późną jesienią, co odbija się niekorzystnie na rozwoju masy korzeni i groma- 9 dzeniu sacharozy. Dojrzewanie korzeni opóźnia się i zwiększa się w nich zawartość I związków utrudniających wydobycie cukru. W krajach o rozwiniętej uprawie bura-1 ka, z wyjątkiem Polski, azot jest stosowany głównie przedsiewnie, przy czym o 1 sposobie jego użycia decydują warunki klimatyczne, forma stosowanego nawozu i oraz rodzaj gleby. Na przykład w warunkach glebowo-klimatycznych Francji zaleca 1 się stosowanie połowy dawki razem z orką jesienną, co umożliwia głębokie przy- J krycie azotu, połowę zaś przedsiewnie. W wilgotniejszym klimacie Anglii dawkę 1