DSCN0605

246 6. Przekładnie zębate stożfcowc

wanie osi kól może wystąpić na skutek odkształceń wałów, łożysk i kół pod obciążeniem oraz w wyniku błędu technologii i montażu.

Uzębienie kół o zębach prostych kształtowane metodami obwiedniowymi na nowoczesnych obrabiarkach specjalnych firmy Gleason ma beczułkowaty kształt wzdłużny roboczych powierzchni zębów. Uzębienie takie nosi firmową nazwę Coniflex. Beczułkowaty kształt (rys. 6.3) zapewnia lokalizację styku zębów w części środkowej ich długości, zmniejszając niebezpieczeństwo koncentracji obciążeń na jednym końcu zębów.

Rys. 6J. Zaleta zębów prostych beczułkowanych — lokalizacja styku zębów w środkowej części ich długości: a) przy dokładnym wzajemnym położeniu osi kół (ślad przylegania w środku długości zęba), b) przy nieznacznym zwichrowaniu osi kół (ślad przylegania przesunięty, lecz nie dochodzący do

krawędzi)

Koła stożkowe o zębach skośnych mają dość istotną zaletę w porównaniu z kołami prostymi. Dzięki pochyleniu linii zębów uzyskuje się poskokowy wskaźnik zazębienia, co wpływa korzystnie na zwiększenie nośności i cichobieżności przekładni.

W kołach stożkowych o zębach kołowych linia zęba po stronie wklęsłej ma większy promień krzywizny niż po stronie wypukłej. Wskutek tego styk zębów przekładni odbywa się w środkowej części szerokości uzębićnia, co podobnie jak przy uzębieniu typu Coniflex, zmniejsza koncentrację naprężeń na końcach zębów w przypadku zwichrowania osi kół (rys. 6.4). W kołach tych stosuje się średni kąt pochylenia linii zęba od = 0 (koła zerolowe) do = 40°, przy czym najczęściej spotyka się koła o kącie j?_m = 35°.

Koła stożkowe z zębami kołowymi o pochylonej linii zębów pracują bardziej równomiernie w porównaniu z kołami o zębach prostych i kołowych o kącie = 0. Zmniejszenie hałaśliwości i drgań jest szczególnie zauważalne przy dużych prędkościach obwodowych.

Użycie poszczególnych rodzajów uzębień do określonych zastosowań jest warunkowane głównie ich nośnością oraz poziomem drgań i hałasu przy zadanych

Rys. 6.4. Lokalizacja styku zębów w przekładni o zębach kołowych: a) przy dokładnym wzajemnym położeniu osi kół, b) przy nieznacznym zwichrowaniu osi kół (ślad przylegania przesunięty, lecz nie

dochodzący do krawędzi)

prędkościach obrotowych. Koła stożkowe proste i zerolowe są zalecane do pracy przy prędkości obwodowej nie przekraczającej 8 m/s, w miejscach gdzie od przekładni nie jest wymagana szczególna płynność pracy i cichobieżność. Koła te z zębami szlifowanymi pracują z dobrym skutkiem w przekładniach lotniczych przy prędkościach do 75 m/s. Ze względu, na łatwość w obliczaniu kół prostych i ustawianiu obrabiarek są one chętnie stosowane w produkcji jednostkowej i małoseryjnej.

• Przekładnie złożone z kół o zębach kołowych z pochyloną linią zęba są zalecane zwłaszcza dla tych przypadków, gdzie prędkość obwodowa przekracza 5 m/s lub prędkość obrotowa przekracza 1000 obr/min, a także przy mniejszych prędkościach, jeżeli wymagana jest zwiększona płynność pracy i cichobieżność przekładni. Przy prędkościach obwodowych przekraczających 40 m/s należy stosować koła z uzębieniem szlifowanym.

Oprócz wyżej wymienionych rodzajów uzębień kół stożkowych spotyka się także inne, mniej rozpowszechnione, np. uzębienie kołowe nacinane według metody Kurvex opracowanej przez firmę Moduł, uzębienie palloidalne firmy Klingeln-berg o ewolwentowej linii zęba, uzębienie elóidalne firmy Oerlikon, w którym lima zęba jest epicykloidą wydłużoną i inne. Czytelników zainteresowanych tymi rodzajami uzębień odsyłamy do literatury: [43}-[45], [63] i [67].

6.2. Zazębienie pary stożkowej

W przekładni zębatej stożkowej (rys. 6.5) odpowiednikami walców tocznych są stożki toczne 1 i 2 o wspólnym wierzchołku O, stykające się wzdłuż wspólnej tworzącej OE i obtaczające się jeden po drugim. Podstawy stożków tocznych