książka4

drugiej zaś nu czoło wysuwają się utwory obiegu uroczystego, kształtujące .wiadomość zbiorowy poprzez podstawianie pewnych wartości cmocjonal-nycłi pod podstawowe j>ojęcia społeczno, przede wszystkim pojęcie ojczyzny.!

Zawartość treściowa tego pojęciu, jego poszczególne komponenty, u także określenie modelu sumarycznego, jaki praktycznie podawany jest odbiorcy w procesie wychowania przedszkolnego, wymagałyby szczególnych analiz treści poszczególnych utworów i mogłyby dać niezwykle interesujące i godne zastanowienia wyniki, uzyskane zwłaszcza ze spojrzenia na repertuar litciacki przedszkola w perspektywie diachroniczncj. Nic jest ona jednak przedmiotem mniejszej ptacy, która ma określać przede wszystkim sposób funkcjonowania literatury dziecięcej w instytucji przedszkolu,' nic zaś oceniać sposoby stanowienia celów wychowawczych przez organa programujące pracę tej instytucji. Toteż ograniczyć się w tym miejscu należy do stwierdzenia, iz w realizacji programu wychowawczego przedszkola literaturze przypada instrumentalna rola kształtowania poczucia przynależności, tożsamości i łączności z grupą społeczną, już to mulą, jaką jest zbiorowość przedszkola, już to wielką, jaką jest organizm państwowy, oraz alirmacji związanych z tymi zbiorowością mi wartości, laka funkcja literatury wiąże się, jak już. zwróciłam na to uwagę w poprzednim punkcie, z dominującą w poezji przedszkolnej formulą budowy wiersza czy piosenki utworu o zbiorowym podmiocie luy-czoym. wyrażającego albo radość ze zbiorowego działania, albo apel do jego podjęcia, albo też zamiar czy intencję jakiegoś działania.

W tekstach nairacyjnycb wybieranych i proponowanych dla przedszko* la, oblatujących się najczęściej w kręgu literatury fantastycznej, funkcja ta realizuje się nieco inaczej, poprzez wyeksponowanie przede wszystkim korektywnych i normatywnych zadań tekstu literackiego. Dominuje tu najczęściej podsuwanie przez literaturę wzorów zachowania, przy czym najliczniej reprezentowany jest popularny schemat literacki błędu w zachowaniu dziecka, bądź to przedstawiony jako kontrast z. zachowaniem wzorowym, bądź też stanowiący .naukę" poprzez negatywne konsekwencje błędu, jakie ponieść musi bohater. Takie schematy znajdziemy w najczęściej proponowanych do wykorzystania utworach: Agatu nogą :umiatu i Stadni Skowronek J. Poruzińskicj, Przygodo z małpką i S/ateuszek no zaczarowanej wyspie S. Szuch owej. / przygód krasnala lloloholy I.. Krzemienieckiej, Czarodziejskie słowo W. Osicjcwcj, \ocne kłopoty załuiwek Doroty l\ Ostrowskiej. Jarzfhinka J. faje, Zajączek z rozbitego lusterko II. Hcehlerowcj i innych.

Ir/ccia wreszcie Krupa tekstów literackich, oł>cjmująea głównie piosenki, pląsy i scenariusze zabaw, ale również i niektóre teksty narracyjne (a także pewne teksty, które pot! względem tematycznym milczałoby zaliczyć do grupy pierwszej i drugiej) to jak to już zostało powiedziane teksty, które przyjęły się w obiegu przedszkolnym na zasadzie niepisanej spolcc/nei akceptacji środowiska wychowawców i d/icci Spotykamy wśród nich teksty o rodowodzie dziewiętnastowiecznym, a nawet starszym, przyjęte Z ludyczncj kultury dorosłych (Ulijunka, Ojciec IVcrRiliu\z)_t jak również teksty autorskie, sygnowane jeszcze nazwiskiem autora w zbiorach sprzed lat kilkudziesięciu, a obecnie funkcjonujące już ua zasadzie anonimowej ustnej twórczości. Przykładem może być tekst:

My >oiciin) bonoludkl hop>..i<.« hopia m Pod Ki/)bkami n.tszc budki liofHju łioj>s*M,

.i lakżc teksty względnie nowe. które zyskały popularność dzięki masowemu upowszechnieniu w latach poprzednich, a obecnie odradzają się w przekazie ustnym dorosłego pokolenia, które samo się na tych tekstach wychowało, np. powstały w- latach pięćdziesiątych wiersz:

M.mi trzy l.itkj, ir/y i pól *>t 1*1-1 ponad Mól.

Mmii faitiii/ck / mm li«>moih<in do pr7cdvkoU iJę i. workiem

leksty dawnych zabaw ruchowycłi i pląsów wypierane są systemu ty cznie z obiegu przedszkolnego przez teksty nowe, powiązane bardziej bezpośrednio z programem wychowawczyni, chociaż często oparte na tych samych scenariuszach ruchowych. Nic jest to zjawisko nowe. Ostrą ocenę dawnych tekstów znajdziemy już w poradnikach repertuarowych sprzed lat ponad pięćdziesięciu. Dzieje się tak dlatego, iż / jednej strony nic odpowiadają one pragmatycznemu podejściu do funkcji tekstu literackiego. / drugiej zaś strony dlatego, iż ich logika i kulturowy rodowód rozmyły się, wypłukały z biegiem czasu w procesie licznych ustnych pr/cks/ialceó i rozpoznanie ich wartości wymaga dość wysokiego poziomu wiedzy z zakresu historii kultury.

Jedynie formula przedszkolnego obiegu literackiego, oparta na ustnym podaniu tekstu, a lakżc w dużym JlOpntu pamięciowym jego opanowaniu, sprzyja tworzeniu się wciąż nowych zasobów przedszkolnego repertuaru ustnego. W obiegu tym bowiem tylko nadawca narrator jest świadom

75