larsen0067

4. Anestetyki dożylne, benzodiazepiny i neuroleptyki 67

H    O

I    II

N-C    CH₂— CH₃

/    \/

s =c    c

\    /\

N-C    CH-CH₂-CH₂-CH₃

I    II    I

H    O    CH₃

CiiH-|₈N₂0₂S

Ryc. 4.2 Budowa chemiczna tiopentalu.

stylowanej do 500 mg suchej substancji otrzymuje się 2,5% roztwór. W celu zapobiegania wytwarzaniu nierozpuszczalnego wolnego kwasu pod wpływem atmosferycznego dwutlenku węgla dodaje się do preparatu handlowego węglanu sodu; z tego powodu roztwór jest silnie zasadowy (pH około 11). Po dożylnym wstrzyknięciu węglan sodu jest we krwi neutralizowany, tiopental jest szybko rozcieńczany i silnie wiąże się z białkami krwi.

Metohexital (Brevimytal, Brietal), kwas 1-mety-lo-5-allilo-5-(l-metylo-2-penty-nylo)-2 barbiturowy (ryc. 4.3). Jest metylowanym oksybarbituranem; do celów klinicznych stosuje się go w postaci 1% roztworu. Ze względu na dodatek węglanu sodu roztwór jest także silnie alkaliczny (pH około 11).

2.2 Działania farmakologiczne

Działania farmakologiczne tiopentalu i metohe-xitalu są bardzo podobne, oba związki mogą więc być omawiane razem.

Barbiturany deprymują odwracalnie aktywnos'ć wszystkich pobudliwych tkanek, mózg jest jednak szczególnie wrażliwy.

2.2.1 Ośrodkowy układ nerwowy

Barbiturany powodują zstępujące hamowanie ośrodkowego układu nerwowego. Działanie znie-

ch₃    o    ch₃

I    II    I

C₂H₅-C = C-CH    C-N

V    \

c    c = o

/\    /

CH₂= CH — CH₂    C-N

II I

O Na

Ryc. 4.3 Budowa chemiczna metohexitalu.

czulające polega przypuszczalnie na czynnościowym hamowaniu tworu siatkowatego w pniu mózgu. W ciągu 10-20 s po pojedynczym wstrzyknięciu tiopentalu lub metohexitalu pojawia się sen. W pierwszych 40 s sen może się jeszcze pogłębić, później jednak ulega szybko spłyceniu, tak że w ciągu 20-30 min świadomość powraca.

Objawy znieczulenia ogólnego. Objawy znieczulenia w przypadku zastosowania barbituranów nie są charakterystyczne. Źrenice są zwężone lub normalnej wielkości, gałki oczne pozostają zwykle ufiksowane w pozycji środkowej, odruchy mrugania i odruchy ścięgniste są zniesione, czynność układu oddechowego i układu krążenia są w pewnym stopniu upośledzone (zob. pkt 2.2.2 i 2.2.3).

Działanie przeciwbólowe. Dawki barbituranów nieco mniejsze od wywołujących stan znieczulenia nie wywierają działania przeciwbólowego, mają one nawet powodować zwiększoną wrażliwość na bóle somatyczne (hiperalgezja). Głębokie znieczulenie, przy którym zniesiona jest wrażliwość na bodźce chirurgiczne, uzyskuje się dopiero po dużych dawkach barbituranów. Ważne w praktyce klinicznej:

ł Głębokie znieczulenie można uzyskać tylko takimi dawkami barbituranów, które prowadzą do poważnego upośledzenia funkcji krążenia i oddychania. Z tego powodu barbiturany nie mogą być stosowane jako samodzielne środki znieczulające.

Ponadto większe i ponawiane dawki barbituranów prowadzą do kumulacji oraz do przedłużenia czasu trwania znieczulenia i okresu wybudzania.

2.2.2 Układ krążenia

Właściwie wszystkie barbiturany upośledzają funkcję krążenia w stopniu zależnym od dawki.

Ciśnienie tętnicze. Tiopental i metohexital powodują przejściowo zależny od dawki spadek ciśnienia tętniczego. U pacjentów skądinąd zdrowych spadek ciśnienia jest najczęściej nieznaczny i niemal nie odgrywa roli. Nasilenie zależy przede wszystkim od wyrównawczego przyspieszenia akcji serca i od oporu obwodowego.

Jeżeli leki te wstrzykuje się powoli, to spadek ciśnienia jest, jak się wydaje, słabiej zaznaczony, ponieważ jest dość czasu na uruchomienie mechanizmów kompensacyjnych. Odwrotnie, bardzo