larsen0083

4. Anestetyki dożylne, benzodiazepiny i neuroleptyki 83

6.2 Działania farmakologiczne

Wszystkie benzodiazepiny wykazują właściwie te same jakościowo działania i mechanizmy działania, farmakodynamicznie istnieją jednak pomiędzy poszczególnymi środkami różnice ilościowe. Działania są zależne od dawki: im większa dawka, tym szybsze i silniejsze działanie.

Główne działania benzodiazepin to:

-    uspokojenie,

-    działanie przeciwlękowe,

-    działanie nasenne,

-    działanie przeciwdrgawkowe,

-    zwiotczenie mięśni.

W większych dawkach uspokojenie po benzodia-zepinach przechodzi w "osłupienie (stupor) i sen, nie występuje jednak znieczulenie chirurgiczne,

tak że samymi benzodiazepinami nie można uzyskać stanu pozwalającego na operację.

6.2.1 Ośrodkowy ukiad nerwowy

Punkt uchwytu działania. Działania benzodiazepin powstają po związaniu ze specyficznymi miejscami wiązania, receptorami benzodiazepinowy-mi. Receptory te wzmagają hamujące działanie GABA na przekazywanie bodźców; największą gęstość receptorów stwierdza się w korze mózgowej, hipokampie, opuszce węchowej, w substancji czarnej, we wzgórku dolnym i móżdżku, a także w prążkowiu. dolnej części pnia mózgu i w rdzeniu kręgowym. W przeciwlękowym, przeciw-drgawkowym i powodującym zwiotczenie mięśni działaniu benzodiazepin pośredniczą receptory GABA, natomiast działanie hipnotyczne powstaje w innym miejscu. Wiązanie związków benzodia-zepinowych do receptora jest stereospecyficzne i podlega nasyceniu. Siła działania benzodiazepin zależy od powinowactwa do receptora. Obsadzenie 20% receptorów prowadzi do działania anksjo-litycznego, 30-50% do uspokojenia, a ponad 60%

-    do działania nasennego lub utraty świadomości. Zidentyfikowano dwa rodzaje receptorów GABA:

GABA_a i GABA_b. Receptor benzodiazepinowy stanowi część receptora GABA w subsynaptycznej błonie neuronu efektorowego. Ten kompleks receptorowy składa się prawdopodobnie z pentame-ru homologicznych podjednostek; receptor benzodiazepinowy znajduje się na podjednostce y, jednakże wydaje się, że podjednostka a kontroluje działanie benzodiazepinowego miejsca receptorowego. Aktywacja receptora GABA prowadzi do hiperpolaryzacji komórki przez otwarcie kanału chlorkowego tworzonego przez 5 podjednostek. Wskutek hiperpolaryzacji neurony stają się niepo-budliwe. Dłużej trwające podawanie pochodnych benzodiazepiny, np. w czasie intensywnego leczenia, prowadzi do down-regułacji receptorów w ośrodkowym układzie nerwowym z następową tolerancją na działanie benzodiazepin.

EEG. W elektroencefalogramie pod działaniem benzodiazepin, podobnie jak po innych środkach uspokajająco-nasennych, stwierdza się zmniejszoną aktywność a i wzrost aktywności o małej amplitudzie, przede wszystkim aktywności [i

Działanie przeciwlękowe. Wszystkie środki uspo-kajająco-nasenne działają niespecyficznie prze-ciwlękowo. Nie jest obecnie wyjaśnione, czy benzodiazepiny wywierają ponadto specyficzną an-ksjolizę. Trwożliwi pacjenci reagują niekiedy na dożylne podanie diazepamu wrogim zachowaniem. Czasami występuje też paradoksalny stan pobudzenia.

Zwiotczenie mięśni. Wpływ benzodiazepin na płytkę motoryczną jest, jak się wydaje, słaby. Działanie niedepolaryżujących środków zwiotczających mięśnie nie jest przez benzodiazepiny potęgowane. Na spastycznie skurczony mięsień niektóre benzodiazepiny działają przypuszczalnie zwiotczająco przez wpływ na przenoszenie pobudzeń na poziomie rdzenia kręgowego.

Działanie przeciwdrgawkowe. Benzodiazepiny działają przeciwdrgawkowo, przy czym flunitra-zepam charakteryzuje się większą wybiórczością niż większość pozostałych substancji. Wpływ przeciwdrgawkowy benzodiazepin polega na tym, że hamowane jest podkorowe rozprzestrzenianie się aktywności drgawkowej. Nie wpływają one na samo ognisko.

Niepamięć. Większość benzodiazepin może powodować niepamięć wsteczną, różnie długo się utrzymującą po różnych preparatach. W odniesieniu do diazepamu podawany jest czas niepamięci po wstrzyknięciu dawki 0,24 mg/kg przekraczający 30 min.

Po dożylnym podaniu diazepamu działanie uspokajające występuje zwykle po 1-2 min. Potrzebna dawka jest bardzo różna. U niektórych pacjentów już wstrzyknięcie 5 mg diazepamu prowadzi do snu lub utraty świadomości, natomiast inni pacjenci reagują na duże dawki (1 mg/kg) tylko