larsen0102

102 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

śni, która utrudnia lub uniemożliwia wystarczającą wentylację.

EEG. Rosnącym stężeniom fenlanylu towarzyszy nasilające się zwolnienie w zapisie EEG. Zmiany w EEG pojawiają się 3-5 min po krótkotrwałej in-fuzji; po przerwaniu podawania zmiany ustępują w ciągu 10-20 min.

5.1.3 Zastosowanie i dawkowanie

Fentanyl jest najczęściej stosowany jako uzupełnienie znieczulenia wziewnego, jako komponent przeciwbólowy TIVA lub neurołeptanalgezji, niekiedy w bardzo dużych („przemysłowych”) dawkach, także jako jedyny anestetyk przy operacjach na sercu i w końcu jako dodatek do anestetyków dożylnych przy wprowadzaniu do znieczulenia, aby osłabić albo uniemożliwić reakcję krążeniową na bodziec, jakim jest intubacja dotchawicza.

Dawkowanie fentanylu:

-    zniesienie reakcji na intubację: 1-5 pg/kg przed wstrzyknięciem dożylnego indukującego anestetyku,

-    znieczulenie złożone: iniekcje (bolus) około 0,5-2,5 pg/kg, mniej więcej co 30 min (ok. 3-5 pg/kg/godz.) albo wlew ciągły 2-10 pg/kg/godz. po dawce w bolusie 5-10 pg/kg,

-    monoanestezja przy operacjach na sercu, początkowa 50 pg/kg jako bolus, potem ciągły wlew około 30 pg/kg/godz. (ten sposób nie jest zalecany).

Zasadniczo należy uwzględnić, że powtarzane iniekcje fentanylu lub podawanie bardzo dużych dawek prowadzi do długotrwałej depresji oddychania w okresie pooperacyjnym, konieczny jest więc odpowiedni nadzór i zapewnienie wentylacji.

5.2 Alfentanyl

Alfentanyl jest tetrazolową pochodną fentanylu. Siła działania pojedynczej dawki (podanej w bołu-sie) wynosi około 1/4 fentanylu, czas działania jest krótszy, przede wszystkim z powodu mniejszej objętości dystrybucji.

5.2.1 Farmakokinetyka

Działanie alfentanylu pojawia się bardzo szybko i utrzymuje się krótko: maksymalne działanie przeciwbólowe i hamujące oddychanie występuje przed upływem 2 min, czas działania małej dawki dożylnej (podanej w bolusie) wynosi często tylko 15 min lub mniej. Szybkie wystąpienie działania polega na mniejszym - w porównaniu z fentanylem - kompartmencie centralnym i znacznej dysocjacji substancji (słaba zasada o wartości pKa 6,5). Dzięki temu więcej substancji jest do dyspozycji w postaci łatwo dyfundują-cej, większa też część pozostaje w kompartmencie centralnym. Poza tym przypuszczalnie mniej alfentanylu wiązane jest nieswoiście w mózgu niż fentanylu.

Po wstrzyknięciu dawki w bolusie alfentanyl podlega szybko redystrybucji i jest potem powoli eliminowany. Krótkotrwałe działanie małej dawki (podanej w bolusie) polega na przemieszczeniu do tkanek obwodowych, podczas gdy przy większych dawkach (0,1-0,2 mg/kg) trzeba się liczyć z dłuższym działaniem. Alfentanyl jest mniej lipofllny niż fentanyl, wiąże się też w mniejszej ilości z tkanką tłuszczową i mięśniami oraz odpowiednio do tego ma mniejszą objętość dystrybucji w fazie początkowej i w stanie równowagi.

Metabolizm i wydalanie. Alfentanyl podlega w wątrobie szybkiej inaktywacji przez oksydatyw-ną dealkilację pierścienia piperydynowego i oksy-datywną demetyłację: tylko nieznaczna część wydalana jest w postaci niezmienionej z moczem.

Końcowy okres połowicznej eliminacji alfentanylu wynosi 1,5-2 godz., jest więc wyraźnie krótszy niż fentanylu. Odpowiednio też kumuluje się w mniejszym stopniu niż fentanyl.

5.2.2 Farmakodynamika

Farmakodynamiczne działania alfentanylu są bardzo podobne do fentanylu. Może powodować silną bradykardię, która jeszcze ulega wzmocnieniu przez jednocześnie podany propofol. Ciśnienie tętnicze może się zmniejszyć w znacznym stopniu (o 30-40 mmHg), zwłaszcza przy szybkim wstrzyknięciu i przy skojarzeniu z dożylnymi ane-stetykami wprowadzającymi. Pooperacyjna depresja oddychania w jednych badaniach utrzymywała się po alfentanylu krócej niż po fentanylu; w innych badaniach, przy znieczuleniu trwającym 1,5-2 godz., nie stwierdzono jednak pomiędzy tymi dwoma związkami istotnej różnicy

Pomiędzy stężeniami w osoczu a działaniem alfentanylu istnieją następujące zależności:

- nieznaczne działanie przeciwbólowe: 15 ng/mł,