larsen0256

256 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

których drogi biegną zawsze do ośrodka oddechowego. Stamtąd zostaje aktywowany wdech i faza powdechowa oraz zahamowany wydech.

Odruch J. Ruchowo-czuciowe receptory położone w tkance śródmiąższowej przegród międzypę-cherzykowych (juxtakapilamie) mogą wyzwalać odruchy płucne. Na przykład zwiększenie objętości pozakomórkowej (obrzęk płuc) prowadzi poprzez odruchy rdzeniowe do silnego zahamowania wdechu aż do odruchowego bezdechu. Odpowiednio obrzęk płuc może wywoływać zaburzenia oddechu poprzez odruch J.

Wrzecionka mięśniowe. Rdzeniowe odruchy własne mięśni oddechowych wpływają również na oddychanie. Wypustki aferentne wrzecionek mięśniowych prowadzą nie tylko do rdzeniowych neuronów ruchowych mięśni oddechowych, lecz również do neuronów oddechowych rdzenia przedłużonego.

9.4 Bezdech

Wstrzymywanie oddechu prowadzi do wzrostu tętniczego i pęcherzykowego pC0₂ i do spadku paOo. W momencie osiągnięcia wartości pa0₂ 50 inmHg po wdechu powietrzem otaczającym, oddech nie może być dłużej wstrzymywany. Przez wstępne oddychanie tlenem czas bezdechu, pomimo narastania paCOj, przedłuża się. Efekt ten jest najsilniejszy po hiperwentylacji i preoksygenacji, po których czas bezdechu może osiągnąć 14 min. Czynnikiem ograniczającym jest zmniejszenie objętości płuc do objętości zalęgającej, przebiegające z powodu pobierania tlenu pęcherzykowego do krwi krążącej kapilar płucnych.

10 Pozaoddechowe funkcje płuc

Najważniejszym zadaniem płuc jest wentylacja pęcherzykowa i wymiana gazowa. Obok tego płuca pełnią jeszcze rolę ochronną, filtrującą i biorą udział w przemianie materii.

10.1 Funkcja ochronna

i obrona przed infekcjami

Do najważniejszych funkcji ochronnych i obrony przed infekcjami należy nawilżanie i ogrzewanie powietrza oddechowego, oczyszczanie go przez nabłonek migawkowy dróg oddechowych, a także obrona i zwalczanie drobnoustrojów w powietrzu oddechowym.

Nawilżanie i ogrzewanie powietrza oddechowego. W czasie wdechu suche i zimne gazy oddechowe zostają nawilżone i ogrzane do temperatury ciała - jest to warunkiem normalnej funkcji oczyszczającej nabłonka migawkowego. Występuje przy tym w czasie normalnej wentylacji zużycie 250 ml wody i 350 kcal (1465 kJ) ciepła na dobę. W czasie gorączki z powodu wzmożonej wentylacji utrata wody i ciepła może wzrastać.

Funkcja filtracyjna. Przewody nosowe i drzewo oskrzelowe działają jak filtr aerodynamiczny dla inhalowanych cząsteczek. Cząsteczki te absorbowane są i transportowane do góry ze śluzem nabłonka rzęskowego.

Obrona komórkowa. W pęcherzykach znajdują się makrofagi i komórki nabłonka pęcherzykowego, które biorą udział w procesach odtruwania. Funkcja fagocytarna makrofagów wspierana jest przez hi-stiocyty, leukocyty wielojądrzaste i monocyty.

Białka i lipidy pęcherzykowe. Substancje te również biorą udział w obronie. Lipidy mogą absorbować cząstki stałe w pęcherzykach, białkowa powłoka płynowa pęcherzyków przyspiesza absorpcję przez „upłynnianie” cząsteczek.

Immunoglobuliny. W wydzielinie oskrzelowej znajdują się różne immunoglobuliny, które przypuszczalnie odgrywają rolę w obronie przed zakażeniem. W najwyższym stężeniu występuje IgA, której znaczenie fizjologiczne nie jest obecnie dokładnie znane.

10.2 Funkcje metaboliczne i magazynujące płuc

Płuca nie tylko magazynują substancje, lecz je również metabolizują. W śródbłonku naczyniowym znajdują się enzymy, które inaktywują poli-petydy lub mogą przekształcać je w silniej działające związki.

Histamina. Komórki tuczne otaczające drobne naczynia płucne zawierają znaczne ilości histaminy. Płuca magazynują i wytwarzają histaminę, jednak-