larsen0266

266 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

1    substancji zawierających anilinę. W ten sposób powstaje methemoglobina, która nie może przyłączyć

0₂    i z tego powodu nie bierze udziału w jego transporcie. Methemoglobina jest redukowana w organizmie przez enzym methemogłobinoreduktazę.

2.4    Zawartość tlenu i status 0₂ krwi

Najważniejszą wartością 0₂ we kiwi tętniczej jest stężenie tlenu, względnie zawartość tlenu, ca0₂ (ml 0₂/dl krwi). Zawartość 0₂ jest sumą tlenu rozpuszczonego fizycznie we krwi oraz związanego chemicznie. Zależy ona od następujących wartości krwi tętniczej:

-    ciśnienia parcjalnego tlenu, paO, (mmHg lub kPa),

-    saturacji 0₂, sa0₂ (%),

-    zawartości hemoglobiny, cHb (g/dl).

Zawartość 0₂ we krwi może zostać obliczona według następującego wzoru:

caO? (ml/dl) = sa0₂(%) x cHb (g/dl) x 1,34 + (pa0₂ x 0,003).

Prawidłowa wielkość zawartości 0₂ (c0₂) we krwi tętniczej to:

-    u mężczyzn 20,4 ml/dl,

-    u kobiet 18,6 ml/dl.

Warunkiem występowania prawidłowej pojemności tlenowej są prawidłowe wartości pa0₂, sa0₂ i cHb.

Parametry pa0₂, sa0₂, zawartość Hb i ca0₂ określają status tlenowy krwi. Zaburzenia statusu 0₂ krwi tętniczej zostały opisane w rozdz. 26.

2.5    Podaż 0₂ do narządów

Zaopatrzenie narządów w tlen zależy od podaży 0₂dostarczanego przez przepływ krwi tętniczej.

f Podaż tlenu jest to taka ilość 0_2r którą organizm może zadysponować w ciągu minuty.

Podaż 0₂ (A0₂) dla całego organizmu można przedstawić jako iloczyn pojemności minutowej serca (rzutu serca) i zawartości 0₂ we krwi tętniczej (ca0₂):

AO_a (ml/min) = rzut serca X ca0₂ (ml/dl) 1020 ml/min = 5l/min x 20,4 ml/dl.

Wynika z tego, że: w spoczynku podaż 0₂ do narządów wielokrotnie przewyższa faktyczne zapotrzebowanie tlenowe, tzn. istnieje duża rezerwa czynnościowa.

Podaż tlenu do pojedynczego narządu jest określana przez wielkość przepływu krwi przez ten narząd, Q(ml/min), oraz przez zawartość w niej tlenu.

A0₂ narządu = Q (ml/min) x ca0₂ (ml/dl).

Całkowita podaż 0₂ do narządów zależy zatem od następujących zmiennych:

-    pojemności minutowej serca,

-    saturacji,

-    zawartości hemoglobiny.

Jeśli któraś ze zmiennych zmniejszy się o połowę, to podaż tlenu obniży się również o połowę; jeżeli zaś wszystkie zmienne zostaną zredukowane o 50%, to podaż 0₂ wyniesie tylko 1/8 wartości wyjściowej 1020 ml, a więc 125 ml/min. Rozważanie to ma charakter czysto teoretyczny, ale należy pamiętać, że:

1 Minimalna, niezbędna do przeżycia podaż 0₂ wynosi w spoczynku 300-400 ml/min.

Według Barcrofta znaczny spadek pojemności minutowej serca prowadzi do anoksji zastoinowej, spadek saturacji 0₂ krwi tętniczej do anoksji hipo-ksemicznej, a zmniejszenie zawartości hemoglobiny do anoksji anemicznej.

Pojemność minutowa serca a zawartość 0₂ w mieszanej krwi żylnej. Jak już wcześniej opisano, wielkość pojemności minutowej serca odgrywa istotną rolę w transporcie 0₂. Jeżeli pojemność minutowa serca obniży się poniżej krytycznej wartości, może wystąpić hipoksja tkanek. W pierwszej kolejności zwiększa się jednak utrata 0₂ z krwi żylnej. Zapotrzebowanie tlenowe w spoczynku wynosi ok. 250 ml/min, pojemność minutowa serca ok. 5 1/min, a więc każdy litr krwi transportuje 250/5 = 50 ml 0₂ do tkanek.

Ze względu na to, że zawartość tlenu we krwi tętniczej wynosi ok. 200 ml/1, odpływająca z narządów mieszana krew żylna zawiera 150 ml 0₂/l:

200 ml - 50 ml = 150 ml Oj/I, względnie 15 %obj.

Przy takiej samej zawartości 0₂ w mieszanej krwi żylnej obniża się więc p0₂, w następstwie spadku