larsen0276

276 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

szóści reabsorbowane w proksymalnym odcinku cewki. Proces ten polega na łączeniu się HC0₃" z jonem H⁺, który po wymianie z Na⁺ opuścił komórkę, co prowadzi do powstania H₂C0₃, który następnie dysocjuje na C0₂ + H₂0 (reakcja jest katalizowana przez anhydrazę węglanową). C0₂ dy-funduje w proksymalnym odcinku cewki do wnętrza komórek, łączy się tam z OH" i powstaje HCOt , który z kotransporterem Na⁺ przenoszony jest przez błonę okołocewkową do krwi. W ten sposób przełlltrowany wodorowęglan wraca do krwi bez strat H⁺.

f Nerki są najważniejszym narządem wydalającym jony H⁺!

Jeżeli wydalanie jonów H⁺ do światła proksymal-nego odcinka cewki nerkowej zostanie upośledzone, następuje utrata wodorowęglanów z moczem. Z tego powodu może się obniżyć stężenie wodorowęglanów w osoczu, co spowoduje wystąpienie kwasicy metabolicznej.

Reabsorpcja wodorowęglanów nie wystarcza, aby utrzymać wartość pH krwi na .stałym poziomie. Przeciwnie - muszą zostać wydalone dodatkowo 1-3 mmol/kg H⁺, powstające w procesach przemiany materii z białek dostarczonych z pożywieniem, zwłaszcza dotyczy to aminokwasów zawierających siarkę. To obciążenie kwasami buforowane jest we krwi w początkowej fazie przez wodorowęglany; nerki muszą wydalić jony H⁺ i w ten sposób zregenerować zużyty HC0₃".

Wydalanie jonów H⁺ w świetle cewek nerkowych odbywa się za pomocą dalszych, filtrowanych klębuszkowo buforów. Duże znaczenie mają przede wszystkim bufor fosforanowy i amonowy.

Bufor fosforanowy. Ten miareczkowalny kwas jest swobodnie filtrowany w kłębuszkach i łączy się z jonami H⁺:

HPOr + H⁺ H₂P0₄".

Za pomocą buforowania tego rodzaju, dziennie wydalanych jest przez nerki około 10-30 mmol H⁺ lub 40-50% dziennego obciążenia kwasami. Na każdy wydalony jon H⁺ regenerowana jest jedna cząsteczka HC0₃~, która zastępuje HC0₃" zużyte na buforowanie przyjmowanych z pokarmem kwasów.

Amoniak/jon amonowy. Najważniejszym buforem w moczu jest amoniak (NH₃), który jako jon amonowy (NH₄⁺) jest wydalany do moczu. Synteza amoniaku odbywa się w komórkach cewek pro-ksymalnych z obojętnego elektrycznie aminokwasu - glutaminy; przy czym z jednej cząsteczki glutaminy powstają 2 jony NH₄⁺ i I cząsteczka ketoglutaranu. Dziennie w moczu jest wydalanych 20-50 mmol jonów NH₄^T.

1.3.4 Rola wątroby

W wątrobie z HC0₃" i jonu amonowego (NH₄⁺) syntetyzowany jest mocznik i z tego względu mocna zasada HC0₃" jest nieodwracalnie neutralizowana przez słaby kwas NH₄⁺. Powstający mocznik wydalany jest z moczem. Spadek syntezy mocznika prowadzi do zaoszczędzenia wodorowęglanów. W ten sposób wątroba odgrywa ważną rolę w regulacji równowagi kwasowo-za-sadowej.

2 Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej przejawiają się jako spadek lub wzrost stężenia jonów H⁺, względnie wartości pH we krwi. Według równania Hendersona-Hasselbalcha stosunek zasady (HC0₃~) do kwasu (pCQ₂) określa stężenie jonów H⁺. Kwasica (przewaga kwasów) i zasadowica (przewaga zasad) są to dwa podstawowe zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.

Podstawowe zaburzenia równowagi kwasowo--zasadowej:

-    Kwasica: nadmiar kwasów albo niedostateczna ilość zasad; pierwotna - rozpoznawana jako wzrost paC0₂ > 45 mmHg lub spadek stężenia wodorowęglanów (HC0₃") < 22 mmol/1 we krwi tętniczej. Przy czym wartość pH może pozostać niezmieniona.

-    Zasadowica: nadmiar zasad albo niedostateczna ilość kwasów: pierwotna - rozpoznawana jako wzrost we krwi tętniczej stężenia HC0₃" > 26 mmol/1 lub spadek paC0₂ < 36 mmHg. Także w tym przypadku wartość pH może znajdować się w zakresie normy.

-    Acydemia: wzrost stężenia jonów H⁺ we krwi tętniczej > 44 nmol/1, względnie spadek pH < 7,36 we krwi.