larsen0284

284 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

układu nerwowego: wraz ze spadkiem pH rozwijają się zaburzenia świadomości, które kończą się śpiączką. Mózgowe następstwa kwasicy to:

-    splątanie,

-    osłabienie siły mięśniowej,

-    stupor,

-    śpiączka.

Wpływ¹ na układ krążenia. Następstwa krążeniowe zależą również od wielkości spadku wartości pH. W wyniku wzrostu stężenia jonów H⁺ dochodzi do zwiększonego wydzielania katecholamin, rozwija się tachykardia oraz powstaje skłonność do komoro-wych zaburzeń rytmu; przy spadku pH < 7,15 - pojawia się bradykardia, częściowo wywołana uwarunkowanym kwasowością hamowaniem działania katecholamin. Wskutek upośledzenia kurczliwości mięśnia sercowego i rozszerzenia naczyń dochodzi do powstania wtórnej hipotensji. Przy ciężkiej kwasicy wewnątrzkomórkowej spada pojemność minutowa serca. Krążeniowe objawy kwasicy to:

-    tachykardia, następnie bradykardia,

-    komoro we zaburzenia rytmu,

-    spadek ciśnienia tętniczego krwi.

-    spadek pojemności minutowej serca.

Wpływ na układ oddechowy. W kwasicy metabolicznej wentylacja jest często zwiększona (oddech Kussmaula). Przede wszystkim wzrasta objętość oddechowa, w mniejszym stopniu częstość. W prostej kwasicy metabolicznej powoduje to obniżenie paCOi. Oczekiwany spadek pCO_: u spontanicznie oddychającego pacjenta można wyliczyć według następującego równania:

Oczekiwane paCO? (mmHg) = [(1,5 HCOy) + 8] ± 2

Jeśli wyliczona wartość w znacznym stopniu różni się od zmierzonej, to dodatkowo występuje kwasica oddechowa.

Wpływ na układ pokarmowy. Czynność jelit przypuszczalnie zostaje upośledzona przez kwasicę metaboliczną. Zwłaszcza w przypadku kwasicy ketonowej często występują rozlane bóle brzucha („pseudoperitonitis”) oraz nudności i wymioty.

Wpływ' na nerki. W ostrej kwasicy metabolicznej wydalanie potasu w moczu początkowo się zmniejsza, ale później wzrasta, co doprowadza do niedoboru K⁺. Zwiększa się produkcja aldo-steronu; powoduje to retencję Na" i nerkową utratę potasu.

Wpływ na wartość stężenia potasu w osoczu.

Gdy w przestrzeni zewnąlrzkomórkowej nagromadzą się znaczne ilości kwasów, jony H⁺ wnikają do przestrzeni wewnątrzkomórkowej na wymianę z K⁺. Powoduje to wzrost stężenia potasu w osoczu. Przy prawidłowym zasobie potasu w organizmie wzrost jego stężenia w osoczu wynika z:

AK" (mmol/l) = 0,6/A0,1 pH.

W przypadku wzrostu stężenia kwasów nieorganicznych, np. HCl, wprost stężenia potasu w osoczu jest istotnie silniejszy niż w przypadku ekwi-molarnego wzrostu kwasów' organicznych. Zmiany stężenia potasu w' osoczu nie muszą jednak mieć związku tylko z kwasicą. U pacjentów leczonych na oddziałach intensywnej terapii, raczej inne czynniki przyczyniają się do wzrostu stężenia potasu w osoczu, poprzez hamowanie przyjmowania K⁺ do komórki. Są to przede wszystkim:

-    odwodnienie,

-    hiperosmolalność,

-    hipoksja,

-    katabolizm, np. w urazie wielonarządow'ym, ostrej niewydolności nerek,

-    substancje adrenergiczne, p-adrenolityki.

4.2.6 Diagnostyka kwasicy metabolicznej

Rozpoznanie ustala się na podstawie badania gazo-metrycznego krwi; poprzez pomiar stężenia elektrolitów w surowicy można oprócz tego określić lukę anionową i dokładniej sklasyfikować daną kwasicę.

Prosta kwasica metaboliczna charakteryzuje się niskimi wartościami pH i zmniejszonym stężeniem HCO,, przy kompensacji oddechowej zmniejsza się również pCO_;, w'e krwi tętniczej.

Kompensacja oddechowa. Jak już wcześniej przedstawiono, kwasica metaboliczna jest kompensowana oddechowo, chyba że pacjent jest wentylowany mechanicznie lub oddychanie z innych powodów' nie może wzrosnąć. Z reguły Fausta w^;ynika, że przy kompensacji oddechowej kwasicy metabolicznej. pC0₂ we krwi tętniczej obniża się kompensacyjnie o 1-1,5 mmHg na każdy mmol/l spadku stężenia wodorowęglanów we krwi tętniczej.

Pełna kompensacja nie jest jednak możliwa przez wzrost wentylacji. Oprócz komponentu oddechowego spadek stężenia wodorowęglanów jest częściowa kompensowany przez wzrost stężenia anionów' (siarczanowych, chlorkowych i innych). Wzrasta stężenie potasu i fosforanów.