larsen0875

875

32. Powikłania i sytuacje krytyczne związane ze znieczuleniem

Pomimo dominującej roli histaminy, nie można wytłumaczyć wszystkich reakcji anafilaktycznych jej mechanizmem działania.

8.3 Czynniki wywołujące

Reakcje anałilaktyczne i anafilaktoidaine mogą być wywołane przez wiele substancji, a także przez procedury anestezjologiczne i chirurgiczne.

Tabela 32.4 Czynniki wywołujące anafilaksję około-operacyjną u 813 pacjentów (Laxenaire i wsp., 1993)
Grupa substancji	Częstość w %
Środki zwiotczające mięśnie	70,2
Lateks	12,5
Płyny koloidowe	4,6
Anestetyki dożylne	3,6
Antybiotyki	2,6
Benzodiazepiny	2
Opioidy	1,7
Inne	2,8

Dla anestezjologów szczególnie ważne są następujące czynniki wywołujące (tab. 32.4):

-    substancje stosowane w premedykacji: atropina, benzodiazepiny, opioidy,

-    anestetyki dożylne,

-    opoidy (morfina, petydyna),

-    środki zwiotczające mięśnie, szczególnie atra-kurium i miwakurium,

-    intubacja dotchawicza,

-    infuzje płynów osoczozastępczych,

-    iniekcje środków znieczulających miejscowo,

-    czynności manualne wykonywane przez chirurga w trakcie operacji płuc, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego,

-    transfuzja krwi i preparatów krwiopochodnych,

-    stosowanie cementu kostnego, np. endoprotezo-plastyka stawu biodrowego lub plastyka sklepienia czaszki,

-    iniekcja chymopapainy w celu chemonukleołizy w przypadku przepukliny jądra miażdżystego,

-    iniekcja środków cieniujących,

-    leki przeciwbólowe stosowane w okresie pooperacyjnym,

-    bezpośrednia reakcja w związku z gojeniem rany pooperacyjnej.

8.4 Częstość występowania

Reakcje anafilaktyczne związane ze znieczuleniem ogólnym zdarzają się relatywnie rzadko lub są przez to znieczulenie maskowane. Natomiast uwolnienie histaminy w okresie okołooperacyjnym z innych przyczyn występuje częściej:

-    u 20-30% wszystkich pacjentów leczonych chirurgicznie stwierdza się podwyższone stężenie histaminy w osoczu,

-    u 1-5% pacjentów występują uogólnione reakcje wywołane histaminą,

-    u 0,1-0,5% pacjentów są to reakcje zagrażające życiu.

8.5 Obraz kliniczny

Kliniczny obraz reakcji anafilaktycznej i anafilak-toidalnej jest podobny.

Zespół anafilaksji występuje nagle i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Histamina odgrywa zasadniczą rolę w przebiegu obrazu klinicznego. Najważniejsze objawy to (tab. 32.5):

-    pokrzywka, zaczerwienienie twarzy (rumień), wyciek z nosa i zapalenie spojówek,

-    kurcz oskrzeli,

Tabela 32.5 Stadia reakcji anafilaktycznych i anafilaktoidalnych

Stadium    Objawy kliniczne

0    Brak

1    Słaba odpowiedź    uogólniona:

-    pokrzywka, świąd, wysypka

-    reakcje błony śluzowej, np. nosa, spojówek

-    reakcje ogólne, np. niepokój, bóle głowy

II    Nasilona odpowiedź uogólniona:

-    zaburzenia układu krążenia

-    duszność o lekkim nasileniu, rozpoczynający się kurcz oskrzeli

-    parcie na stolec i mocz

III    Silna odpowiedź uogólniona:

-    wstrząs

-    stan spastyczny oskrzeli, silna duszność

-    zaburzenia świadomości

-    ewentualne oddanie stolca lub moczu

IV    Niewydolność życiowo ważnych narządów:

-    bezdech i zatrzymanie akcji serca