Obraz1

ARS CANENDI

lance W. Brunner (Lexingłon)

O wykonywaniu śpiewów chorałowy

Kilka uwag wstępnych o nowej erze

Wiosną roku 1980 byłem słuchaczem wykładu poświęconego problemom związanym z przygotowywaniem i wykonywaniem średniowiecznego dramatu liturgicznego, wykład wygłosił bardzo kompetentny szef pewnego uniwersyteckiego kolegium Chociaż, co przyznawał, nie był chorałowym specjalistą, udało mu się poprowadzić z sukcesem kiłka wykonań dramatów liturgicznych z zespołami amatorskimi i chciał podzielić się z innymi swymi rozwiązaniami problemów, które napotkał Prezentacja zakończyła się świetnym wykonaniem fragmentów z różnych dramatów Jednak mój spokój zakłóciła drobna uwaga prelegenta, ponieważ ujawniła coś. co wydaje się rozpowszechnionym błędem. Dyrygent powiedział, żv musiał odrzucić pewne wskazówki rytmiczne zawarte v vkorz> >t\ ■..mym wydaniu (prawdopodobnie rozi •    - 'zy półnutjmi i ćwicrć-

nutami) ponieważ m« • ■    ■ •    .>dnie płynącego dźwięku, który v.    ać ze śpiewami chorałowym;    kim myślał,

był tym, który zn.r    ó chorału,

z których większoś ■    i mię opactwa św. Piotra w So!«*r    < je; silnymi

wpływami. Po wszech i    Kimanie, że metoda Solosmes jest jcdyn\i    m" sposobi" śpie

wania chorału.

Oczywiście żaden inny obs/. i prakt\¹ wykonawczej nie wywołał większych kontrowersji mz; chorał, zwłaszcza zagadnienia związane z jego stroną rytmiczną. Jednak w przeszłości wymiana ognia ograniczała się do bezpiecznego poligonu literatury naukowej Do niedawna nagrania chorału nie przestawały płynąc nie dającym się zatamować strumieniem łagodnego, pełnego godności dźwięku Solesmes, „który wszyscy przywykliśmy wiązać ze śpiewami chorałowymi", aż naukowa debata niemal zamarła. Ewald Jammcrs, odwieczny przywódca ruchu alternatywnego wobec podejścia Solesmes, rozpaczał nad triumfem dominującej praktyki w zakresie rytmu w artykule „Grcgorianischer Rhytmus: Was ist das?". Ironiczny tytuł wyraża frustrację związaną z tym, że zespoły wokalne nie zaakceptowały dobrze uzasadnionych alternatyw, za którymi on i inni badacze się opowiadali.¹

Dzisiaj mamy wyraźne oznaki, ze utrwalone przez lata podejście do wykonywania chorału - przynajmniej to, które jest dostępne na płytach - ustępuje wreszcie miejsca próbom penetrowania nowych możliwości, które uwzględniają wyniki najnowszych badan naukowych Takie było pełne zachęty stwierdzenie uznanego autorytetu w dziedzinie chorału, Mary Berry, zawarte w jej robiącej spore wrażenie „recenzji pierwszych siedemdziesięciu pięciu lat historii nagrań chorału Nagrania są jednym z najlepszych barometrów praktyki wykonawczej chorału, a dr Berry jest bez wątpienia jednym z największych światowych autorytetów w tej dziedzinie Jej zdaniem wchodzimy właśnie w nową erę praktyki wykonawczej śpiewów chorałowych, a era „starego Solc-smes dobiega końca ’ Bodźcem do zmiany mogły być rc-form\ liturgiczne Soboru Watykańskiego 11. które początkowo zagroziły ciągłości wykonywania chorału. Chwilowe załamanie było, zdaniem dr Berry, „czymś w rodzaju ukrytego błogosławieństwa I .udzie mieli czas, by zapomnieć szczegóły stylu, który w przeciwnym wypadku utrwaliłby się na nie wiadomo jak długo * Pojawiła się zatem okazja, by wprowadził wyniki niektórych najistotniejszych badań naukowych z ostatnich mniej więcej dwudziestu pięciu lat. z których tylko drobne szczegóły zostały przyswojone „niemal niezauważalnie przez starą tradycję solesmeńską. Nadejście nowej ery oznajmiają coraz liczniejsi zaangażowani wykonaw-\ tak profesjonaliści jak amatorzy, których nowe, dobre pomysły przygotowują grunt pod nowy kongres gregoriań-k taki, jak wspaniały kongres z roku 1904, który wiązał się z dyrektywą Piusa X. by odtworzyć melodie chorałowe zgodnie z najwcześniejszymi rękopisami i tradycjami.'

Dr Berrv kreśli, całkiem słusznie, ożywczy obraz naszej bieżącej sytuacji, ale wydaje nu się, ze jej wizja przyszłych trendów w praktyce wykonawczej może być zarysowana zbyt wąsko, ponieważ kształtowana jest przez postępy (co prawda znaczące), ale pozostające wciąż jednak w orbicie Solesmes Nowa era, którą obwieszcza, będzie oparta na badaniach Dom E'ugeneCardine'a, dzięki pracy którego „całościowy obraz wykonawstwa takiego, jakim mogło byt w czasie powstawania najwcześniejszych rękopisów muzycznych stopniowo jawi się w nowym świetle VV kontekście entuzjastycznej akceptacji przez dr Bern' tych badań zadaję pytanie, czy zostaną poważnie rozważone alternatywy dla tego, co można by nazwać „nową metodą solesmeńską Dla przykładu, dr Bern- dyskwalifikuje najnowsze nagranie zespołu Sc hola Antujua (Tcnth Ccnlury Ulurgkal Oumt. N o-nesuch H-71348; nagranie nie wznowione na płytach kompaktowych), ponieważ nie bierze ono pod uwagę ani badan Cardine a, ani nie uwzględnia krytyki, jaką sformułował pod adresem postawy, którą przyjęli autorzy nagrania.

Moim zdaniem nagranie Schola Antiqua jest jednym / najważniejszych osiągnięć ostatnich lat w zakresie praktyki wykonawczej chorału . musi być traktowane poważnie. Jego

CA NOR 28

3