PICT6112

‘^{lby naszc} Propozycje definicyjne nie obrażały zasad looiki .

> ku czy prawideł rzeczywistości.    ’ &^uUę-

^Fo wystarczające sposoby, aby wyjaśnić treść używanych poieć tt • Kumy w ten sposób licznych zarzutów o niewłaściwe stawianie próbie ^ o mylne przypisywanie zmiennych problemów i wszystkich innych^⁶'-kujących /. niejasności i wieloznaczności języka.    ' '^vyn*‘

W moim „dyżurnym" przykładzie badań dokonałbym definicji m ■ terminów: „indyferentyzm ideologiczny”, „orientacja życiowa młodzież'••• „patriotyzm małych grup", „dystans wobec propagandy werbalne*’’ „wpływ zjawisk społecznych na poglądy", a także niektórych wskaźni ków i celów badań.

8.2.10. Badania pilotażowe

Ten etap procesu badawczego w badaniach społecznych ma bardzo ważne znaczenie. Spełnia bowiem dwa zadania, często decydujące o rzetelności uzyskanych danych z całej zbiorowości. Po pierwsze stanowi weryfikację naszej wstępnej wiedzy o środowisku, o jego charakterze, zróżnicowaniu, procesach w nim zachodzących. Po wtóre jest okazją do sprawdzenia sprawności narzędzi badawczych, jakie wybraliśmy i opracowaliśmy dla naszych zamierzeń poznawczych.

Według niektórych opinii wstępny zwiad teoretyczny o przedmiocie naszych badań powinien odbywać się przed opracowaniem narzędzi badawczych i posiadać również określony warsztat zbierania wiedzy i danych o środowisku. W naszym pojęciu wiedza taka. uzyskana ze źródeł oficjalnych i obserwacji, konieczna jest przed podjęciem zamierzeń badawczych, a w każdym razie przed sformułowaniem problemów i hipotez badawczych. W tym natomiast punkcie interesować nas będą już zagadnienia bardziej złożone.

Do badań jesteśmy właściwie przygotowani. Jest to jednak przedsięwzięcie pracochłonne i kosztowne. Nie może się nie udać. Musimy wyeliminować wszelkie okoliczności, które mogłyby badania uczyni nieowocne. Kiedy mieliśmy do czynienia z takim przypadkiem? Otoz dania byłyby nieudane, gdyby były niewiarygodne. Jest ^{10 ok}^^licz"°'_o podobna do tej, która czasem spotyka narzędzie badawcze. Nie ^{a a} ’ co powinno badać. Mówimy wówczas, że narzędzie jest metra nu

. _NVjęc zdarzyć, żc przez szczególny zbieg okoliczności podejmiemy ^się. nia i czy to pr/.cz dobór próby badawczej, czy przez narzędzie nie uzyskamy wiedzy, o którą nam chodziło. Badania byłyby wówczas nie-

wiaryg°d^nc-

Badania mogą być także nierzetelne. Oznacza to. ż.e warsztat badaw-• narzędzia zostały tak przygotowane, iż dają różne wyniki.

^L/" Sprawdzamy więc badaniami pilotażowymi głównie trafność naszych rozstrzygnięć warsztatowych, a szczególnie narzędzi badań. Drugi obszar weryfikacji - to weryfikacja trafności dobom próby badawczej i terenu

badań.    ...

Dopiero analiza tych dwu zjawisk pozwoli nam na wtórną weryfikacje

założeń teoretycznych, czyli problemów badawczych, hipotez, zmiennych,

rzetelności wskaźników.

W przykładzie, który towarzyszy naszym krokom, przeprowadzamy po kilka wywiadów w obu grupach, celowo dobierając respondentów z różnych szkół, zawodów, o różnych cechach osobistych i środowiskowych. Sprawdzamy trafność naszych rozstrzygnięć odnośnie wyboru grup badawczych, ich jednorodności lub zróżnicowania. Sprawdzamy trafność i komunikatywność języka pytań.

Po rozmowach wracamy do problemów i zmiennych. Rozważamy ewentualną wstępną trafność hipotez, choć nic należy w tym przypadku wyciągać pochopnych wniosków.

8.2.11. Ostateczne decyzje odnośnie pojęć i warsztatu badań

Zadanie tego kroku nosi znamiona oczywistości i jest konsekwencją kroku poprzedniego, ale nie tylko. Dla ostatecznego sformułowania tematu badań znaczenie ma także typologia problemów, zmiennych, wskaźników. Na zmianę terenu badań może wpłynąć formułowanie wskaźników, które w danej populacji mogą nie występować. Mówiąc krótko cała dotychczasowa droga waży na ostatecznym kształcie naszej koncepcji.

Dla przykładu ograniczymy się do sformułowania tematu pracy badawczej. który jak pamiętamy miał postać mocno nieprecyzyjną.

lemat ten powinien br/mieć: „Wpływ konfliktów i przemian społecznych ^,la kształtowanie się wybranych elementów postawy i opinii młodzieży robotniczej i uczącej się na przykładzie badań w środowisku wielkomiejskim”.