PZK257

DYSONANS POZAKUPOWY I SATYSFAKCJA POZAKUPOWA 257

m—mmmmmmmmm—mmmmm Ramka 12.5 Cd.

• zmniejszenie spożycia kawy dla wielu konsumentów mogło być decyzją zbyt trudną - kawa bowiem (w przeciwieństwie do mięsa czy cukru) uzależnia część konsumentów

gorii produktów albo tylko do redukcji wielkości tych zakupów lub też do powstrzymania się od zakupów w określone dni.

Ważny jest także podział bojkotów na zorientowane na rynek i na zorientowane na media. Niektóre bojkoty koncentrują się na atakowaniu wybranych celów (organizaq‘i produkcyjnych czy usługowych) w mediach, ale nie osiągają fazy rzeczywistego działania na rynku. W ten sposób piętnują one bojkotowaną firmę i przedstawiają ją w niekorzystnym świetle, choć nie posuwają się dalej - przypuszczalnie dlatego, że nie są w stanie zrealizować owych działań. Określa się je mianem bojkotów zorientowanych na media. Pełne bojkoty osiągają także drugą fazę - kontynuowania akcji na rynku. Są to bojkoty zorientowane na rynek.

Wreszcie odróżnia się bojkoty bezpośrednie i pośrednie. Bojkoty bezpośrednie skierowane są bezpośrednio na instytucję, której chce się zaszkodzić - powiedzmy chce się wymusić jakąś zmianę zachowania firmy „Nesttle” i bojkotuje się kawę marki Nestle. Bojkoty pośrednie organizowane są wtedy, gdy podmiot, którego zachowanie chce się zmienić, nie jest bezpośrednio dostępny - wtedy atak kieruje się na inną instytucję, taką która może wymusić zmianę zachowania się firmy niedostępnej. Typowa tego rodzaju sytuacja to bojkot towarów produkowanych w kraju, którego polityka nie odpowiada bojkotującym: nie mogąc zaszkodzić rządowi takiego kraju, atakuje się jego firmy w intencji, że te będą naciskały na swój rząd, żeby zmienił swoją politykę.

Bojkoty pośrednie mają jednak tę słabość, że szkodzą nie tym, którzy są winni z punktu widzenia bojkotujących. Może się nawet zdarzyć, że szkodzą akurat tym, w których imieniu bojkot jest podejmowany. Autor cytowanej tu pracy na temat konsumenckich bojkotów, Monroe Friedman, opowiadał jednemu z nas historię bojkotu niefortunnie zaplanowanego przez feministki amerykańskie.

„Chciały one wymusić na Kongresie przegłosowanie pewnej uważanej przez siebie za ważną dla kobiet ustawę. Kongres jednak ustawy tej nie przyjął. Wtedy akty-wistki ruchu zaplanowały pośredni bojkot Kongresu, ogłaszając bojkot amerykańskich firm turystycznych. Oznaczało to zmniejszenie aktywności i zysków tych firm, spodziewały się więc, że będą one wywierały odpowiednie naciski na Kongres. Jednakże kobiety zatrudnione w tych firmach zauważyły, że bojkot uderzy przede wszystkim w kobiety właśnie, bo turystyka (biura podróży, hotele) zatrudnia akurat znaczny procent kobiet. Podjęły więc własną akcję przeciwko «dobroczynnym» feministkom pod zabawnym hasłem: «Nie bądźcie dla nas tak dobre»”.

Friedman (1999) określa warunki powodzenia różnych rodzajów bojkotów. Do najbardziej narzucających się warunków należą

- w wypadku bojkotów zorientowanych na media:

• wezwanie powinno być ogłoszone przez dobrze znaną organizację lub jednostkę