S Górski Metodyka Resocjalizacji (32)

przyczyny zostały usunięte, to dotychczasowe ich działanie spowodowało przecież określone zmiany w osobowości wyćHowdrflćar(\Jsuniecie tych zmian stanowi więc drugie zadanie resocjalizacji.

Zmiany roakcji, motywów, osobowości

Naczelnym celem wychowania resocjalizujqcego jest spowodowanie określonych zmian w zachowaniu wychowanka. Wiemy już, że zmiany te/zależne sq od stanu osobowości wychowanka oraz od czynników, któfe stan ten • wywołuję. Głębokość i trwałość zmian zachowania stanowi zatem wynik eliminacji przyczyn (pierwsze zadanie resocjalizacji) oraz przekształceń stanu osobowości (drugie zadanie resocjalizacji). Tak np. można doprowadzić do zmiany zocnowań (reakcji) jednostki bez zmieniania jej osobowości i likwidowania przyczyn. Oto np. surowe kary usuwajq reakcje negatywne, jednakie tylko w sytuacjach kontrolowanych przez wychowawcę. Gdy kontroli takiej zabraknie, reakcje te po-wrccajq. Jest to zrozumiałe, ponieważ tego rodzaju oddziaływanie ogranicza się tylko do samego objawu wykolejenia, natomiast jego źródło, przyczyna, pozostaje nienaruszona.

Widać więc, że wywołanie zmian w zachowaniu poprzez oddziaływanie na poziomie reakcji wychowanka jest nieskuteczne, choć niestety, ze względu zapewne na łatwość uzyskiwania pozornych rezultatów, dość pow szechnie jeszcze stosowane.

Trwalsze i głębsze zmiany zachowania uzyskuje s* zmieniajqc motywy postępowania Jednostki. Tak np agresja Wychowanka wobec rodziców ustqpi po wyoll minowaniu jego wrogości (motyw zachowania) w3[ matki i ojca. Jednakże i w tym wypadku rozmiar w^r lanych zmian zachowania jest niewielki, gdyż pr kształcenie pojedynczego motywu nie oznacza jeszc zmiany całej struktury motywacji, a więc podopieczny n będzie już wprawdzie agresywny Wobec rodziców, a; będzie zachowywać się tak nadal wobec innych osói Zatem, mimo że wywołanie zmian motywów jest zna nie trudniejsze 1 v/ymagajqce większego nokładu pr wychowawczej, niż stereotypowe działania na pozło

reakcji, to jeszcze nie jest ono wystarczajqce do zmiany ogółu zachowań podopiecznego, ponieważ mimo zlikwidowania motywu nie zmieniła się negatywna postawo Wychowanka.

Co to właściwie znaczy, że wychowanek ma pozytyw-nq postawę np. wobec rodziców? Oznacza to. że przejawia wobec nich dodatnie ustosunkowania, o więc uznaje i liczy się z ich zdaniem, okazuje im swój szacunek. chce zasługiwać na ich pochwałę itd. Aby jednak tego rodzaju ustosunkowania wystąpiły, muszq być spełnione pewne warunki, Po pierwsze, podopieczny musi orientować się, że ci‘ oto ludzie sq jego rodzicami, musi być przekonany o tym, że trzeba okazywać im posłuszeństwo i szacunek i że należy starać się o ich uzna-nię itd. (orientacyjny składnik postawy). Po drugie, musi mieć on rozbudzone potrzeby więzów uczuciowych z rodzicami oraz musi pozytywnie oceniać pod względem emocjonalnym matkę i ojca (emocjonalno-ocenia-jqcy składnik postawy). Wreszcie musi umieć wyrażać swoje przekonania i potrzeby wobec rodziców poprzez pewne sposoby zachowania się (wykonawczy składnik postawy). Dopiero kłedy wychowanek posiqdzie wymienione trzy elementy postawy (orientacyjny, emocjonalno--oceniajqcy i wykonawczy), można powiedzieć, że ma on okreśłonq; w tym wypadku pozytywnq, postawę wobec rodziców.

Tak rozumiane postawy kształtujq się w procesie socjalizacji, w toku którego odpowiednio wzmacniane lub osłabiane sq zarówno wspomnione ustosunkowania, oceny emocjonalne, jak i wynikajqce z nich zachowania wobec różnych przedmiotów postawy, którymi mogq być ludzie, rzeczy, zjawiska, procesy itd.

Kształtowanie postaw różni się w sposób zasadniczy od kształtowania reakcji i motywów.

Jeśli wychowawca stosuje kary i nagrody dyscyplinarne. nie wnikajqc w motywy zachowania się wychowanka, kształtuje wówczas wyłqcznie sferę reakcji. Jeśli natomiast wpływa on na zachowanie podopiecznego przez zmianę jego opinii, ocen emocjonalnych i ustosunkować, to wówczas kształtuje motywy. Jeżeli jednak wychowawca chce kształtować postawy wychowanka, to

71