S Górski Metodyka Resocjalizacji (6)

Opisane zachowania nazywane sg a n t y s o c j o f-_ny m i.

Przedstawiliśmy obraz różnych przejawów wykolejenia społecznego. Przypomnijmy, że sq one manifestacją określonych stanów osobowości człowieka i ściśle od tych stanów zależq. Nie można zatem trwale zmienić zachowania się jednostki bez dokonania odpowiednich zmian jej osobowości.

OSOBOWOŚĆ JEDNOSTEK WYKOLEJONYCH

| Osobowość jest odpowiedzialna i decyduje o sposobach zachowania się ludzi, o więc stanowi główny przedmiot oddziaływań resocjalizujących, dlatego też obec-, nie poświęcimy jej nieco więcej uwagi.

centralnemu systemowi regulującemu zachowania czło-

___| ość. tjB

ystem ten rozwi

miarę tego rozwoju tak reguluje różne stosunki jednost-

Spróbujmy zatem bardziej dokładnie przyjrzeć się

wieka, jakim jest osobowość. Trzeba na wstępie stwierdzić. że‘system ten rozwija się wraz z człowiekiem i w iarę teąo ro

ki z otoczeniem, że z czasem stają się one podległe temu systemowi, tracą swoją autonomię i przestają być od siebie niezależne.

^Regulowanie zachowań człowieka przez osobowo-poTega na tym, że w miarę jej rozwoju, jednostka staj

się zdolna do scalania (integracji)¹⁹:

— napływających zewsząd do człowieka informacji dzięki czemu każda z nich otrzymuje odpowiednie miej ce w obrębie takiej jak gdyby „mapy" obrazu świat

i własnej osoby, dzięki czemu kożdy z nas ma jakie wyobrażenie o rzeczywistości oraz o sobie samym;

— wielu różnych działań w kilka zasadniczych kierun ków, które wyrażają podstawowe potrzeby i zadania ż ciowe człowieka;

— różnych sposobów zachowania się wobec prz miotów, osób. sytuacji.

Ważną cechą tak rozumianej osobowości jest jej s moregulacja. działająca podobnie jak termostat w I dówce, który samoczynnie reguluje poziom temperatu wewnątrz chłodni w zależności od ciepłoty panującą

*• J. Reykowski „Psychologia Wychowawczo" nr 4, 1966.

w otoczeniu. Zdolność ta polego na takich |automatycznych zmianach funkcjonowania osobowości, 7) zależności od zewnętrznej sytuacji człowieka, oby możliwe było osiqganie przez niq stanu normalnego (równowagi). |

Osobowość, pełniqc kontrolę nad zachowaniem się człowieka, umożliwia mu takq organizację różnych zachowań, aby mógł on stale utrzymywać stan równowagi z otoczeniem. Podstawq takiej samoregulacji sq potrzeby. To właśnie osobowość umożliwia człowiekowi uwzględnianie wszystkich potrzeb, a nie tylko niektórych, utrzy-mujqc określonq Ich hierarchię²⁰. Jeżeli organizm, a wraz z nim osobowość, nie może zapewnić, aby to, co otrzymuje z otoczenia, było zgodne z jego wymaganiami (tzn. z potrzebami), ulega rozstrojeniu, a nawet zniszczeniu. Jak widać więc, osobowość z jednej strony jest warunkiem społecznego przystosowania jednostki, z drugiej zaś - jego rezultatem.

Charakteryzujqc stan i mechanizmy funkcjonowania osobowości jednostek wykolejonych, zacznijmy od tego, co stanowi podstawę wspomnianej samoregulacji, tj. od potrzeb.

Potrzeba, to wewnętrzny stan organizmu człowieka, wywołany jakimś brakiem. skłaniojqcym jednostkę do działania usuwojqcego ten brak i przez to przywrocajq-poprzedniq równowagę, do której dqżq wszystkie ływe istoty, J

Blorqc pod uwagę pochodzenie (genezę) potrzeb, wy-•Alnla \ię potrzeby biologiczne (wywodzqce się z bio-hryi mego funkcjonowania ustroju), psychiczne (których fpSdłam jest psychika) i społeczne (właściwe wyłqcznie ♦•#!• •włokowi).

Uu potrzeb biologicznych należq takie, jak: potrzeba

Ridywinnia, wody. powietrza (oddychanie), wydalania, n iu płciowego, ssania, unikania uszkodzeń organiczny! !» otaz wysokich i niskich temperatur. Niezaspoko-tych potrzeb może grozić nawet uśmierceniem MhluMlimu.

psychiczne obejmujq potrzebę nowych do-Ndcrtń, przejawiajqcq się w zamiłowaniu do przy-

Problemy oiobowoicl I motywacji w piychologii w<łipM/ Woiuowo 1964. A. H. Maslow Teoria hierarchii po-