Scan10073

Koncepcje socjologiczne Znanieckiego [edytuj]

Znaniecki był zwolennikiem punktu widzenia, który nazwał "kułturalizmem". Sądził, że socjologia powinna zajmować się wytworami kultury, ponieważ jest ona nauką o kulturze. Kultura która się różni nie tylko od przyrody (natury), ale także od świadomości jednostkowych. Zdaniem Znanieckiego rzeczywistość składa się z wielu porządków: fizyczno-przyrodniczego, jak również psychicznego, społecznego i idealnego. Sformułował zasadę "współczynnika humanistycznego", wedle której zjawiska społeczne należy traktować jako przedmiot czyichś czynności. Dlatego tak wielki nacisk kładł na doświadczenia i poglądy jednostek.

Według Znanieckiego przedmiotem socjologii są układy społeczne, które składają się z wartości. Człowiek jest podstawowym elementem każdego układu. Inne elementy które wchodzą do jednego układu to wartości wtórne. Wyodrębnił on cztery układy zamknięte:

•    czyny społeczne - najprostsze układy społeczne, takie jak prośba czy powitanie. W każdym czynie można wyodrębnić następujące elementy: osoba, narzędzie, przedmiot, metoda, wynik.

•    stosunki społeczne - aby zaistniały, potrzebne są przynajmniej dwie osoby i platforma stosunku. Platforma to np. obowiązki bądź przywileje.

•    grupy społeczne - czyli każde zmieszanie ludzi, które w świadomości tych ludzi stanowi odrębną całość, czyli pewien układ odosobniony.

•    osobowości społeczne - kształtujące się pod wpływem kręgu społecznego.

Typologia osobowości [edytuj]

Znaniecki na podstawie badań określił następujące typy osobowości:

•    człowiek zabawy - kształtuje się pod wpływem kręgu ludzi, którzy mają dużo czasu. Praca dla nich to zabawa. Najważniejsze jest przestrzeganie zasad gry.

•    człowiek pracy - kształtował się wśród ludzi zajmujących się pracą fizyczna. Traktowali oni pracę jako źródło pieniędzy, środków do życia.

•    człowiek dobrze wychowany - kształtował się wśród inteligencji.

•    człowiek zboczeniec (dewiant) - czyli taki, który się wyróżnia od innych, niekoniecznie na minus, może to być także geniusz czy artysta.

Teoria wymiany Homansa [edytuj]

Wg George'a Homansa "zachowanie społeczne jest wymianą dóbr materialnych, ale i niematerialnych, takich jak symbole aprobaty i prestiżu."¹'¹ Wszystkie organizacje społeczne powstały na zasadzie działania sieci wymian międzyjednostkowych. W organizacji potrzeby danej jednostki są spełniane przez inne jednostki należące do tej organizacji. Stworzył on też szereg twierdzeń, w'śród nich twierdzenie o sukcesie, twierdzenie o deprywacji - nasyceniu i twierdzenie o agresji. Twierdzeń tych jest łącznie siedem, a zdaniem wieńczącym tę listę jest twierdzenie o racjonalności, które mówi, że jednostka z dwóch alternatywnych działań wybierze to, które daje jej największe prawdopodobieństwo osiągnięcia większej korzyści.

Podstawowe twierdzenia:

•    o sukcesie: im częściej działanie jednostki jest nagradzane, tym bardziej prawdopodobne jest podjęcie przez nią tego działania.

•    o bodźcu: jeżeli w przeszłości wystąpienie określonego bodźca lub zespołu bodźców było okolicznością, w której działanie jednostki zostało nagrodzone, to im bardziej prawdopodobne jest, że jednostka podejmie to lub podobne działanie.

•    o wartości: im bardziej działanie jest dla jednostki wartościowe, ty m jest prawdopodobne, że będzie ona przejawiała to działanie.