skanuj0071 (Kopiowanie)

9.2.2. Farmakokinetyka wielokrotnego podania pozanaczyniowego

Podając jakąś substancję leczniczą drogą pozanaczyniową w odstępach czasu t, krótszych niż czas potrzebny do jej całkowitej eliminacji z organizmu, zauważamy, że stężenie substancji leczniczej w osoczu zwiększa się, podobnie jak po wielokrotnym podaniu dożylnym i po kilku dawkach osiąga stan stacjonarny, w którym stężenie to mieści się w przedziale między pewną wartością maksymalną i minimalną (ryc. 9.8). I w tych przypadkach, mamy więc do czynienia z kumulacją substancji leczniczej zaznaczającą się tym wyraźniej, im mniejszą wartość ma stosunek s -= x/toji, czyli stosunek przedziału czasu między kolejnym podaniem leku a jego okresem półtrwania.

Ryc. 9.8. Zmiany stężenia substancji leczniczej w osoczu obserwowane po wielokrotnie powtarzanym po-zanaczyniowym podaniu dawki D w przedziałach czasu t krótszych niż czas potrzebny na całkowitą eliminację leku z organizmu

Rozumując, jak przy omawianiu kumulacji leku podawanego dożylnie, można udowodnić, że ilość substancji leczniczej obecnej w organizmie po podaniu dawki n i w dowolnym czasie 0 < t < t da się wyliczyć z równania:

(9.11)

A ^FDK Am ~ k,—K

a jej stężenie w osoczu z równania:

W stanie stacjonarnym (dla n dążącego do nieskończoności) wyrażenia e"^KT oraz e^_nk“^T dążą do zera i równania 9.11 oraz 9.1 la zostają uproszczone do wyrażeń:

FDkg

k,-K

e

=) *"]    (9.12)

140 Zarys biofarmacji

o =

W przeciwieństwie do podania dożylnego, maksymalne stężenie substancji leczniczej w osoczu nie występuje teraz w czasie t = 0, tj. natychmiast po podaniu dawki D, ale po czasie rró,ks.j którego wielkość określa równanie:

Wstawiając tę wartość do równania 9.12a otrzymuje się wyrażenie:

_ FDkg

^m,k’- ” ^(ka-K)

(9.14)

Minimalne stężenie substancji leczniczej w osoczu osiągane w stanie stacjonarnym jest, podobnie jak po wielokrotnym podaniu dożylnym, równe stężeniu osiąganemu na końcu przedziału dawkowania, czyli dla czasu t = t:

FDkg

V4 kg~K)

(9.15)

CSir

Jeżeli k, K, równania 9.14 i 9.15 uproszczają się do równań 9.14a i 9.l5a:

Podstawiając w nich:

KFD

VIk.-K)    ⁰

można zauważyć, że są one podobne do równań 8.45a i 8.46a ze str. 128, *a pomocą których oblicza się maksymalne i minimalne stężenie substancji leczniczej w stanie staq'onarnym po wielokrotnym podaniu dożylnym. Jednocześnie w przypadkach, gdy substancja lecznicza ulega szybkiemu wchłanianiu (kiedy ki > K) przebieg jej kumulacji można opisać dosta-

Pozanaczymowe podawanie leków 141