skanuj0109 (Kopiowanie)

Oceny biofarmaccutycznej leków podawanych do ucha, wobec niej kich ilości substancji leczniczej, nie można opierać na określaniu st^J

we krwi lub ilości wydalanej z moczem. Należy się ograniczyć do klinf_

oceny działania lub badania in vitro uwalniania substancji lecznń ' ^— staci leku (metodami dializy lub dyfuzji do agaru).

9.11. Dopochwowe podawanie leków

9.11.1. Anatomia, fizjologia i elementy patofizjologii pochwy

Pochwa jest narządem błoniasto-mięśniowym, bardzo rozciągliwym ii żystym. Położona jest prawic w całości w miednicy mniejszej, tylko 1 cowy odcinek przebija przeponę moczowo-płciową. Pochwa połączona u góry z szyjką macicy, u dołu przechodzi w przedsionek. Pochwa bię pionowo. Przednia i tylna ściana pochwy przylegają do siebie, tak że śfljj tło pochwy stanowi szczelinę. Długość pochwy wynosi 8-10 cm, przy ~ ściana tylna jest nieco dłuższa od przedniej.

Pochwa zbudowana jest z 3 zasadniczych warstw: najbardziej ze. trznej warstwy zbudowanej z tkanki łącznej, środkowej warstwy mięśn? wej oraz wewnętrznej błony śluzowej. Błona ta, mimo swej nazwy, nie y prawdziwą błoną śluzową, ponieważ nie ma gruczołów wydzielniczycM i pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nicrogowaciejąćy nie zaś typowym dla błon śluzowych nabłonkiem cylindrycznym. Bł^J śluzowa pochwy przechodzi bez ostrej granicy w warstwę mięśniową. hr

Wydzielina pochwy jest przesiękiem naczyń włosowatych zmieszani ze złuszczonym nabłonkiem i wydzieliną szyjki macicy.

Nabłonek wielowarstwowy płaski pochwy nie zawiera naczyń 1 nośnych i jest odżywiany za pośrednictwem błon zbudowanych z tka łącznej. Substancje odżywcze, przesączając się przez ściany naczyń krwF nośnych, dostają się do szczelin leżących między komórkami nabło:

W szczelinach międzykomórkowych krąży płyn tkankowy, za pośred twem którego komórki nabłonka zaopatrują się w tlen, substancje odżyw; oraz wodę; płyn ten wchłania również produkty przemiany materii. War-i stwa powierzchniowa nabłonka wielowarstwowego płaskiego złuszcza siT podczas cyklu miesiączkowego. Wzrost nabłonka podlega wpływom h~^J monów wydzielanych przez jajnik.

Z glikogenu zawartego w złuszczającym się nabłonku pod wpływ: pałeczek Lactobacillus addophilus (Dóderleina) wytwarza się kwas mle^ kowy, który warunkuje pH pochwy ok. 4,5. Kwaśna wydzielina p stanowi skuteczną barierę przed zakażeniem bakteryjnym.

Ukrwienie tętnicze otrzymuje pochwa od tętnicy pochwowej będą^--gałęzią tętnicy macicznej oraz od tętnic odbytniczej środkowej i sromor wewnętrznej. Krew żylna jest odprowadzana z pochwy przez żyły towarzyszące tętnicom, które prowadzą krew do układu żyły głównej dolnej, | z ominięciem wątroby.

216 Zarys biojarmacji

I Do najczęstszych zmian patologicznych pochwy należą stany zapalne wywołane przez zakażenia bakteryjne, pasożytnicze (rzęsistek pochwowy), Irrybicze. Przyczyną stanów zapalnych mogą być też częste przepłuki-Jmnia pochwy żrącymi środkami chemicznymi (fałszywie pojęta higiena Bob i sta) oraz zaburzenia hormonalne.

| Pochwa nie jest drogą wprowadzania substancji leczniczych dla uzy-Iłkania działania ogólnego. Dopochwowo stosuje się tylko leki działające Jlliicjscowo w celu leczenia miejscowych zmian. W stanach zapalnych po-I ii iwy należy zachować szczególną ostrożność przy podawaniu leków, I ponieważ znacznie rozszerzona sieć naczyń żylnych powoduje szybkie Wchłanianie miejscowo podanej substancji leczniczej, która omijając „filtr” wątrobowy może wywołać ogólne objawy niepożądane. Odnosi się to szczególnie o miejscowego leczenia zanikowych stanów zapalnych pochwy rstrogenami u starszych kobiet. Hormony te omijając wątrobę powodują przerost zanikłej błony śluzowej macicy, a w następstwie krwotoki. Zmiany takie w starszym wieku zawsze budzą podejrzenie nowotworu i wymagają uprawdzenia histopatologicznego.

W ciąży wskutek znacznego rozpulchnienia błony śluzowej pochwy oraz silnego rozwoju splotów żylnych, procesy wchłaniania są ułatwione. Znane są przypadki zatruć po wprowadzeniu do pochwy i macicy substancji wywołujących poronienie.

9.11.2. Biofarmaceutyczne aspekty leków dopochwowych

Zasadnicze typy dopochwowych postaci leku zestawiono w tab. 9.13.

Zadaniem leków dopochwowych z zasady jest uzyskanie działania miejscowego; wchłanianie substancji leczniczej z pochwy do krążenia ogólnego

rjest przeciwwskazane. Stosuje się leki przeciwzapalne, ściągające, przeciw-bakteryjne, przeciwrzęsistkowe, a także niektóre hormony (dietylostyl-bestrol). Mogą być tą drogą podawane również chemiczne środki antykoncepcyjne.

Czopki dopochwowe powinny przede wszystkim być sporządzane na podłożu hydrofitowym dla równomiernego rozprowadzenia substancji , leczniczej na powierzchni błony śluzowej. Brytyjski Kodeks Farmaceutyczny zaleca stosowanie podłoża żelatynowo-gliccrolowcgo dla wszystkich substancji leczniczych z wyjątkiem acetarsolu i chloroheksydyny. Jeżeli stosuje się podłoże_;lipofitowe, wskazane jest zwiększenie jego właściwości hydrofitowych dodatkiem tenzydu. Z tego względu szczególnie korzystne są podłoża typu Witepsol S 58 zawierające dodatek tenzydu polepszającego zdolność rozprzestrzeniania się stopionego podłoża na powierzchni błony śluzowej pochwy zwilżonej wydzieliną wodną. Uwalnianie substancji leczniczej z podłoży przebiega analogicznie jak w przypadku czopków doodbytniczych (rozdz. 9.4.2).

Tabletki dopochwowe mogą wykazywać powolne rozpuszczanie (analogicznie jak w przypadku tabletek do ssania). Następuje wówczas powolne

Pozanaczyniowe podawanie leków 217