Untitled5

104 Rezultaty polityki neoliberalnej. ..

104 Rezultaty polityki neoliberalnej. ..

Tabela 3. Stopa bezrobocia w krajach OECD 1970-1988

Rok	Australia	Austria	Kanada	Szwecja	Wielka Brytania	USA	Ogółem
1970	1.6	1.1	5,7	1,2	2.4	5,0	3,4
1971	1,9	1,0	6,2	2,1	2,9	6,0	3,7
1972	2,6	1,0	6,2	2,2	3,1	5,6	3,9
1973	2,3	0,9	5,5	2,0	2,1	4,9	3,5
1974	2,7	1,1	5,3	1.6	2,2	5,6	3,9
1975	4,9	1,5	6,9	1.3	3,6	8,3	5,4
1976	4,7	1,5	7,1	1,3	4.8	7,7	5,5
1977	5,6	1.4	8,1	1,5	5,2	7,0	5,5
1978	6,3	1,7	8,3	1,8	5,1	6,1	5,5
1979	6,2	1,7	7.4	1,7	4,5	5,8	5,4
1980	6,0	1,5	7,5	1,6	6,1	7,2	6,2
1981	5,7	2,1	7,5	2,1	9,1	7,6	7,0
1982	7,1	3,1	11,1	2,7	10,4	9,7	8,4
1983	9,9	3,7	11.9	2,9	11,3	9,6	8,9
1984	8,9	3,8	11,3	2,6	11,5	7,5	8,5
1985	8,2	3,6	10,5	2,4	11,7	7,1	8,4
1986	8,0	3,1	9,6	2,2	11,8	7,0	8,3
1987	8,1	3,7	8,9	1,9	10,4	6,2	7,9
1988	7,1	3,5	7,8	1.6	8,2	5,5	7,3

Źródło: OECD (1988:1987); OECD (1989:189).

2. ZAŁOŻENIA I EFEKTY THATCHERYZMU

Zgodnie z podstawowymi założeniami neolibcralizmu, pierwszym punktem programu Margaret Thatcher po objęciu funkcji premiera W. Brytanii, stała się denacjonałizacja znacznej częs'ci przemysłu, który za pełną zgodą konserwatystów uległ po II wojnie światowej nacjonalizacji, i prywatyzacja jak największej części gospodarki państwowej i komunalnej. Było to - jak stwierdza autor opartej na badaniach empirycznych monografii¹ - wydarzenie „niespotykane nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale i na całym świecie” . Autor poświęca wiele uwagi definicji prywatyzacji. Okazuje się, że w literaturze przedmiotu było aż 60 definicji, lecz mimo to oficjalne źródła nie zawierały definicji ogólnie przyjętej. Jako najbardziej rozbudowaną autor przytacza definicję Shac-kletona, która opowiada się za szerokim rozumieniem prywatyzacji: nie tylko jako transferu własności, lecz i kategorii obejmującej wiele alternatywnych środków, poprzez które sektor publiczny jest wystawiany na działanie sil rynkowych².

W szerokim rozumieniu prywatyzacja uwzględnia również działania takie, jak:

-    upłynnianie na szeroką skalę akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw;

-    sprzedaż 51% akcji nowo uruchamianych przedsiębiorstw publicznych i zmniejszanie stanu posiadania państwa w przedsiębiorstwach już istniejących;

-    wykup przedsiębiorstw typu joint ventures łączących brytyjskie przedsiębiorstwa publiczne i prywatne przedsiębiorstwa zagraniczne;

-    sprzedaż części istniejących przedsiębiorstw, które mogą zostać wyłączone z macierzystych jednostek (np. pojedyńcze pola naftowe);

-    działania zmierzające do promowania konkurencji i stwarzanie nowym przedsiębiorstwom możliwości włączania się do konkurencji na rynkach dotychczas zmonopolizowanych przez przedsiębiorstwa sektora publicznego, przy czym istniejący system regulacji stał na straży tego monopolu (np. telewizja, telekomunikacja),

-    działania zmierzające do wyeliminowania subsydiowania przedsiębiorstw³.

Bardziej zwięzłe ujęcia prywatyzacji sprowadzają to pojęcie do dcnacjo-nalizacji i liberalizacji jako działań, które w praktyce prywatyzacji w Wielkiej Brytanii miały największe znaczenie.

Z rozważaniami o pojęciu prywatyzacji łączą się na ogól rozważania na temat jej celów. J. Klich opiera się tu na oficjalnych wypowiedziach (np. ministra skarbu J. Moora), w których akcentuje się, iż: prywatyzacja jest kluczowym elementem strategii ekonomicznej rządu, która ma prowadzić do zasadniczej zmiany w relacjach między sektorem publicznym i prywatnym; powinna ona doprowadzić do polepszenia warunków pracy i płacy dla zatrudnionych.

20

1

Por. J. Klich, Prywatyzacja w Wielkiej Brytanii, lata 80., Katowice 1993, s. 9.

2

   Podziela len pogląd np. A. Pcacock, który traktuje „prywatyzację jako transfer przedsiębiorstw będących własnością rządu do sektora prywatnego, zakładając, że dominujący udział transferowanych aktywów spoczywa w rękach prywatnych akcjonariuszy". Por. J. Klich, Prywatyzacja..., op. cit., s. 13.

3

   Ponadto Shackleton uwzględnia w pojęciu prywatyzacji działania odnoszące się do sfery zabezpieczenia społecznego i innych usług dostarczanych przez sektor publiczny:

-    cięcia w wydatkach na usługi finansowane ze s'rodków publicznych (np. pralnic działające na potrzeby zakładów służby zdrowia);

-    wzrost opłat za usługi medyczne;

-    sprzedaż domów pozostających we własności władz lokalnych;

-    promocję prywatnych ubezpieczeń medycznych;

-    zastępowanie grantów przeznaczonych na kształcenie w uczelniach wyższych przez pożyczki itp.;

-    mieszane (pańslwowo-prywalne) finansowanie zakupu środków wyposażenia szpitali. Por. Shackleton, Pńvatisation: tlie Case Examined, wg J. Klich, Prywatyzacja..., op. cit., s. 15.