0000006

KRÓTKA GRAMATYKA JĘZYKA JAPOŃSKIEGO

Schemat

Liczba pojedyncza		Liczba mnoga
/a	watashi	my	watashi-tachi
	watakushi		watakushi-tachi
ty, pan‘pani	anata	wy, państwo	anata-tachi
on	karę	oni (męski)	kare-tachi
ona	kanojo	one (żeński)	kanojo-ta chi
		ono (nijaki)	kare-ra

Ponieważ z reguły zaimek stanowi temat zdania, stoi za nim często partykuła wa:

Watashi wa Poorando-jin desu. Jestem Polakiem (Polką).

Anata wa Nihon-jin desu ka? Czy jesteś Japończykiem (Japonką)?

Ten schemat odpowiada polskiemu i wystarcza do „użytku domowego". Jednakże japońska rzeczywistość językowa jest bardziej skomplikowana.

Kilka istotnych spostrzeżeń:

Japończyk nie definiuje się jako indywiduum, lecz jako członek społeczeństwa. Dorośli rozmawiają inaczej z dziećmi, a dzieci inaczej z dorosłymi niż między sobą; mężczyźni inaczej między sobą niż z kobietami. Pracownik rozmawia inaczej ze swoim szefem a inaczej z kolegami itd. Znajduje to wyraz m. in. w doborze zaimków osobowych. Stąd język japoński dysponuje dużą liczbą zaimków osobowych. aby móc wyrazić szacunek albo uprzejmość, równy status społeczny albo też np. zwrócić się grzecznie do rozmówcy w trakcie kłótni.

Kilka przykładów:

ja

watakushi	uprzejme
watashi	neutralno, standardowe
boku	poufałe, używane tylko przez mężczyzn
orc	poufałoWulgame, tylko mężczyźni (wyrażanie złości itp.)

ty, pan/pani

anata	uprzejme łub neutralne (jednakże we współczesnym języku japońskim forma ta ma wydźwięk negatywny i należy jej unikać. Zamiast niej używa się nazwiska bądź imienia w połączeniu z -san, -kun, -chan itp.)
anta	poufałe, używane raczej przez kobiety, ale również przez mężczyzn
omae	poufałe/wulgarne, raczej mężczyźni, ale też kobiety (odpowiada ore)

Podczas rozmowy w języku japońskim zaimki osobowe są stosowane rzadziej niż w języku polskim. Jeśli rozmówcy się znają, preferują używanie imion lub tytułów, również gdy chodzi o bezpośredniego partnera rozmowy.

Anata wa sensei desu ka?    Czy jest pan nauczycielem?

Sumisu-san wa sensei desu ka? Czy pan, panie Sumisu, jest nauczycielem?

• Na marginesie: nie należy nigdy rozmawiać o kimś, używając jego imienia, ani też nie wolno dodawać -san (pan/pani,panna) do imienia. Chan dodaje się do imion dzieci, a w przypadku osób dorosłych, z którymi jesteśmy w bliskich relacjach, do nazwiska.

O sobie samym mówi się bez -san.

Zwracanie się do siebie w obrębie rodziny

Młodsze rodzeństwo zwraca się do starszych braci i sióstr nie po imieniu, lecz używając grzecznego zwrotu, który sygnalizuje różnicę wieku:

np.

onii-san starszy brat onee-san starsza siostra

Podkreśla się również różnicę pomiędzy mówieniem o matce własnej lub cudzej, dzieciach własnych lub rozmówcy.

haha	moja matka
chichi	mój ojciec
kodomo	moje dziecko (dzieci)
musuko	mój syn
musume	moja córka
karta i	moja żona
shujin	mój mąż

okaasan	matka pańsk3 matka
otoosan	ojciec pański ojciec
okosan	pańskie dzieci
musuko-san	pański syn
musume-san	pańska córka
okusan	pańska żona
goshujin	pański mąż