Bronk Socjologia religii 7

TYPY 217

funkcjonuje jako religia, zaspokajając np. podobne potrzeby emocjonalne lub poznawcze (jak np. ideologia, sztuka lub filozofia), ale religią nie jest".

Pod wpływem amerykańskiego strukturalizmu (i Parsonsa) pozostaje socjologiczna teoria religii opracowana w ramach teorii systemów (Niklas Luh-mann, Thomas Luckmann, Peter L. Berger). Widzenie religii jako „systemu kulturowego” zaproponował Clifford Geertz, jeden z bardziej wpływowych uczniów Parsonsa. Funkcją religii jest nie tyle stabilizacja porządku społecznego, lecz w ogóle umożliwienie społeczeństwu istnienia jako systemu (Niklas Luhmann¹²). Thomas Luckmann¹³ zajmował się początkowo głównie krytyką socjologii religijnej, ganiąc ją za ciasne pojęcie religii, zredukowane do dających się łatwo zaobserwować praktyk religijnych. Zwrócenie uwagi wyłącznie na tradycyjne formy religijności i identyfikowanie jednej - instytucjonalnej - postaci religii z religią w ogóle zamyka na inne i nowe formy religii oraz wywołuje wrażenie, jakoby nowoczesne społeczeństwa były niereligijne. Peter L. Berger jest jednym z socjologów odpowiedzialnych za wprowadzenie fenomenologii (Alfred Schiitz) do amerykańskiej socjologii religii. Do socjologicznej teorii konfliktu nawiązują (Ralf Dahrendorf, J. Milton Yinger) badania akcentujące dezintegrującą funkcję religii.

Za swoiście europejskie socjologizujące podejścia, powstałe jeszcze przed drugą wojną światową, uchodzą: fenomenologiczna socjologia religii (Joachim Wach, Gerardus van der Leeuw, Gustav Mensching) oraz francuska socjologia religii (Gabriel Le Bras, Fernand Boulard). Fenomenologizująca socjologia religii łączy metodę fenomenologiczną z naukową socjologią i nie różni się zasadniczo od samej fenomenologii religii. Socjologia religijna (Le Bras. Boulard) powstała we Francji z racji praktycznych - jako pomoc przy administrowaniu instytucjami kościelnymi (socjografia religii, socjografia katolicyzmu¹⁴, mapy praktyk religijnych). Jest krytykowana za konfesyjność (ecclesia-stically markeil research), zawężone do chrześcijaństwa aprioryczne pojęcie religii i zajmowanie się tylko ludźmi wierzącymi. Trudno dostrzec, czym różni