CCF20090831206

388 Rozum obserwujący

zewnętrzna jest zewnętrzną i bezpośrednią rzeczywistością ducha nie jako organ i nie jako wyraz i znak, lecz jako rzecz martwa. To, co było zniesione przez pierwszy wynik obserwacji przyrody nieorganicznej, mianowicie, że pojęcie miało być obecne jako rzecz, zostaje teraz przywrócone w ten sposób, że obserwacja 257. obraca rzeczywistość samego ducha w rzecz, albo mówiąc odwrotnie: że martwemu bytowi nadaje znaczenie ducha. — W ten sposób obserwacja dochodzi do tego, że sama wypowiada to, co pokrywa się z pojęciem, jakie o niej mieliśmy, mianowicie że pewność rozumu szuka [w niej] samej siebie jako przedmiotowej rzeczywistości. — Przez to nie chce się wprawdzie powiedzieć, że o duchu reprezentowanym przez czaszkę mówi się jako o rzeczy. W poglądzie tym nie ma rzekomo materializmu, jak się to określa, ponieważ duch ma być jeszcze czymś innym niż kość czaszki. Ale po-. wiedzenie „duch jest" nie oznacza nic innego jak tylko., że duch jest rzeczą- Jeśli byt jako taki czy też „bycie rzeczą" (Dingsdn) orzeka się o duchu, to naprawdę znaczy to, że duch jest czymś takim jak kość ¹. Toteż należy uważać za rzecz niesłychanej doniosłości, że stwierdzone zostało, jakie jest prawdziwe znaczenie tego, kiedy o duchu mówi się po prostu, że on jest. Na ogół kiedy o duchu mówi się, że jest, że ma pewien byt, że jest rzeczą, jednostkową rzeczywistością, nie ma się na myśli tego, że można go zobaczyć, wziąć do ręki, potrącić itd., ale mimo to coś takiego się mówi. A to, co się naprawdę o nim mówi, wyrażone jest w zdaniu, że . bytem ducha jest kość.

Wynik, do którego doszliśmy, ma podwójne znaczenie. Pierwszym jego znaczeniem prawdziwym jest to, że jest on uzupełnieniem tego, co było rezultatem poprzedniego ruchu samowiedzy. Samowiedza nieszczęśliwa wyzbyła się swojej samoistności i w zmaganiach wydobyła z siebie swój byt dla siebie i uczyniła go rzeczą.

W związku z tym wróciła ona od samowiedzy z powrotem do świadomości, tzn. do tej świadomości, dla której przedmiot jest bytem, rzeczą. Ale tym, co jest [teraz] rzeczą, jest samowiedza; jest ona więc jednością Ja i bytu — kategorią. Kiedy przedmiot jest w ten sposób określony dla świadomości — świadomość posiada rozum. - -Świadomość, tak jak i samowiedza, jest sama w sobie właściwie rozumem, ale tylko o świadomości, dla której przedmiot określił się jako kategoria, można powiedzieć, że posiada rozum. Takie posiadanie rozumu jest jednak jeszcze czymś różnym od wiedzy o tym, czym rozum jest ².

Kategoria, która jest bezpośrednią jednością bytu i jaźni ³, musi przejść obie te formy; a świadomość obserwująca to właśnie taka świadomość, dla której kategoria przedstawia się w postaci bytu. W wyniku, 253 do którego doszła, świadomość obserwująca wypowiada jako twierdzenie to, czego nieświadomą pewnością jest

1

Tzn. frenologia tylko explicite wypowiada to, co implicite jest zawarte w pierwotnym sądzie „duch jest".

2

W rozdziale VI, mówiąc o ducha jako o bezpośredniej świadomości bytu samego w sobie i bytu dla siebie, jako o jedności świadomości i samowiedzy, Hegel wyjaśnia to posiadanie w ten sposób: duch jest „świadomością, która posiada rozum, która — jak o tym świadczy słowo ^posiadanie²—posiada-przedmiot określony jako sam w sobie rozumowy, czyli o walorze kategorii, ale posiada go w ten sposób, że dla świadomości przedmiotu nie ma on jeszcze waloru kategorii" (Phanometwlogk des Geistes, str, 313).

3

W oryginale nieprzetłumaczalna gra słów: „des Seins und des Seinen".