CCF20091001020 tif

spełnia funkcję ujawniania dzięki swej naturze i zawsze wskazuje jedno i to samo adelon, w tym wypadku z- natury niejawne. Natomiast ujawnianiu adelon chwilowo niejawnego służy semeion innego rodzaju, hypomnestikón,. przypominające. Służy zaś dzięki temu, że kiedyś spotykaliśmy łącznie, i owo adelon, i owo semeion przypominające, np. jednocześnie widzieliśmy ogień i dym; unoszący się nad nim. Teraz zaś chwilowo nie widzimy ognia, zauważamy za to smugę dymu i kierując się tym semeionem — na podstawie przypominania dawniejszych spostrzeżeń ognia i dymu łącznie — myślimy, że oto jest i ogień.

Blizna jest semeionem istniejącej kiedyś rany, uszkodzenie serca -— nadchodzącej śmierci, odgłos kroków — to semeion idącego właśnie człowieka. Za każdym więc razem dane semeion jest semeionem czegoś, jakiegoś adelonu: przeszłego, przyszłego czy teraźniejszego. Dotyczy to zarówno semeiów pokazujących, jak przypominających. Powiadamy, że pojęcie se-meiońu jest względne, relatywne. Coś jednego bowiem — tylko ze względu na coś innego może być semeionem. O niczym nie można powiedzieć po prostu i krótko: to jest semeion. Tak można powiedzieć o kamieniu:' to jest kamień. Nie jest on kamieniem, ze względu na ziemię, na której leży, ani ze względu na słońce, które nań rzuca swe promienie. Pojęcie kamienia jest bezwzględne, czyli absolutne. j?ojęcie semeionu jest względne, tak jak pojęcie ojca, zastępcy'przedstawiciela.

Pojęcie ojca jednak jest względne tylko w tym sensie, że Jan jest czyimś ojcem, np. ojcem Piotra; mówiąc niezgrabnie: Jan jest ojcem ze względu na Piotra. Natomiast nie jest tak, aby pojęcie ojca było względne i w tym jeszcze sensie, iż Jan jest' ojcem Piotra tylko ze względu na to, że ktoś tak sobie myśli.

Natomiast pojęcie semeionu, zwłaszcza semeio-; nu przypominającego, jest — rzec by można

—    podwójnie względne, w sposób obiektywny i. w sposób subiektywny; obiektywnie: dany byt jest semeionem ze względu na to, czego semeion stanowi; subiektywnie zaś: jest .semeionem ze względu na to, i^e dla kogoś, czyli dzięki czyjemuś mniemaniu, ów byt stanowi semeion pewnego innego bytu. Na przykład żółte zabarwienie białek oczu jest — obiektywnie

—    semeionem schorzenia wątroby,, czyli owo żółte zabarwienie stanowi semeion ze względu-na chorą wątrobę, Ale przy tym jest ono semeionem tej choroby dla tych tylko ^którzy się na tym znają, a więc jest semeionem w sposób . subiektywny: zdaniem i tego lekarza, i tamtego lekarza, czyli tak ze względu na jednego, jak na drugiego. Często też ta druga relatywizacja powoduje zmianę pierwszej: ten oto ból brzucha stanowi dla jednego lekarza semeion zapalenia wyrostka robaczkowego, a dla drugiego lekarza se-meion przesuwania się piasku przez prawy moczowód.

Jak widać, dostrzegano, że ta sama rzecz, to samo zdarzenie czy zjawisko może stanowić semeion więcej niż jednej rzeczy, zdarzenia czy zjawiska.

W związku z tym jednak należy odróżnić dwie sytuacje: gdy dzieje się tak z powodów .'subiektywnych oraz gdy dzieje się tak z powodów obiektywnych. ^:

Po pierwsze, dany byt — nazwijmy go A ■ — pozostaje w takim związku obiektywnym z innym jakimś bytem B, że dla świadomych tego związku A może się stać semeionem B. Najczęściej jest to. związek przyczynowy, . a więc naturalny, A stanowi skutek, B zaś przyczynę. Na przykład A jest objawem choroby: bólem brzucha, tak a tak zlokalizowanym, o takim a takim natężeniu i tego a tego rodzaju: niech

43