CCF20091006018 tif

i pewne nazwy były — według. Milla — pozbawione znaczenia rozumianego jako konotacja.

Me i w tych wypadkach, gdy — według Milla — nazwa spełnia’" funkcję konotowania, pojęcie konotacji budzi zastrzeżenia. Oto wskazywano (Ajdukiewicz, 1960:120—124;' 1971: 116—117), że konotację potrafimy zdefiniować tylko w odniesieniu do nazw, które są koniun-kcjami innych nazw, np. „okrągły i czerwony”, albo skrótami konwencjonalnymi takich ko-niunkcji, np. „kwadratowy” jako skrót konrank-cji „prostokątny , i równoboczny”. Gdy natomiast mamy do czynienia, z nazwą o znaczeniu intuicyjnym, taką‘jak „pies”, albo z nazwami złożonymi alternatywnie, np. „okrągły lub czerwony”, sformułowanie reguły budowania ich konotacji napotyka trudności. To samo. tyczy się par nazw złożonych niesymetrycznie, np. „brat matki Jana” i „matka brata Jana” czy „czerwony, lecz nieekrągły” i „okrągły, lecz nie czerwony”: trudno w sposób ogólny ująć różnicę między ich konotacjami.

. Ponadto zauważono (Ajdukiewicz, 1971: 115 —116),. że nawet owe nazwy, których konotację łatwo na pozór wskazać, takie jak „kwadratowy”, również sprawiają kłopot. Wszak kwadratom przysługuje nie jeden jedyny charakterystyczny . zbiór cech, prostokątność wraz z równobocznością, ale więcej takich zbiorów; choćby to, że wszystkie kwadraty i tylko one Są¹ figurami, które dają się wpisać w koło, a zarazem są równoległobokami mającymi dwie prostopadłe przękątne (Ajdukiewicz, 1965a:51). Czy więc termin geometrii „kwadrat” ma więcej niż jedną konotację, a zatem więcej niż jedno znaczenie?

Aby zaradzić . wymienionym wyżej wadom Mill.owskiego pojęcia konotacji, próbuje się je zmodyfikować. Jedną z takich prób podjął wielki logik i filozof Kazimierz'Ajdukiewicz,

ale jej nie ukończył, gdyż śmierć przerwała jego prace nad tym zagadnieniem. Jako punkt wyjścia przyjął on, że konotacją danej nazwy nie jest po prostu pierwszy lepszy charakterystyczny zbiór cech, wyznaczający jednoznacznie wszelkie przedmioty oznaczane przez tą nazwą i tylko takie przedmioty, lecz pewien zbiór tego rodzaju, mianowicie — wyróżniony przez jej znaczenie w danym języku. Jak więc widać, Ajdukiewicz odróżniał znaczenie nazwy od jej konotacji, czyli treści językowej. Różnicę tę ilustrował takim przykładem: gdyby ktoś dowiedziawszy się, że pewna figura jest prostokątem równobocznym, zaprzeczył, iż jest ona kwadratem, lub nie potrafił powiedzieć, czy jest kwadratem, to dałby tym samym dowód, iż nie używa on wyrazu „kwadrat" w takim znaczeniu, w jakim wyraz ten występuje w języku geometrii szkolnej. Gdyby natomiast me wiedział lub zaprzeczył, że chodzi o kwadrat, usłyszawszy, iż jest to równoległobok mający dwie prostopadłe przekątne i dający się wpisać w koło, to tym samym ujawniłby swą niewiedzę w zakresie pewnego fragmentu geometrii, nie zaś nieznajomość znaczenia słowa „kwadrat”. Otóż tylko w pierwszym wypadku mieliśmy do czynienia z konotacją, czyli treścią językową, nazwy „kwadrat”, mianowicie ze zbiorem cech złożonym z prośtokątności i równoboczności, podczas gdy w drugim wypadku był to wprawdzie pewien charakterystyczny zbiór cech, przysługujący kwadratom, pewna treść charakterystyczna słowa „kwadrat”, ale. nie jego treść językowa, czyli konotacja, to jest nie taka treść charakterystyczna, która została wyróżniona przez znaczenie tego słowa.^v

Według Milla konotacja danej nazwy była jej znaczeniem. Dla Ajdukiewicza konotacja przestała być znaczeniem. Znaczenie nazwy —

245