Dzieje C)xla należałoby zapewne rozpocząć odesłaniem do XI-wiecznych walk z Maurami na Półwyspie Iberyjskim, kiedy to pojawia się na historycznej (na razie) scenie awanturnicza postać, która przeszedłszy do legendy, stać się miała pierwowzorem literackiego bohatera poematów epickich i lirycznych romanc. Już jako narodowy bohater Hiszpanii trafia Roderyk-Cyd kilkakrotnie na scenę teatralną, tu zaś najgłośniejszym echem odbiły się sztuki Guillena de Castro, XVII-wiecznego dramaturga hiszpańskiego - Las mocedades del Cid oraz Las hazanas del CidI. Pierwsza z nich, zapowiadająca w tytule „junackie czyny Cyda”, wydana w 1621 r., staje się punktem wyjścia dla kolejnego dzieła, ale już francuskiego, którego autorem jest Pierre Comeille (1606-1684).
Historia Cyda zaczyna się po raz drugi, tym razem premierą sztuki Comeillea w paryskim teatrze Hotel du Marais, choć paradoksalnie, nie odnotowano dokładnej daty tego wydarzenia. Przypuszczalnie stało się to w pierwszej dekadzie stycznia 1637 r. Trzydziestojednoletni autor, znany dotąd z pani komedii, jednej tragikomedii (CUtandre) i jednej tragedii (.Medee), odnosi sukces zapowiadający złoty wiek francuskiego dramatu. Określa swe dzieło jako tragikomedię - tym w istocie Cyd wówczas był: utworem dramatycznym, którego akcja rozgrywała się w środowisku bliskim najwyższych warstw społecznych, z nieodzownym niebezpieczeństwem grożącym bohaterowi utratą życia i pomyślnym zakończeniem. Publiczność przyjmuje Cyda entuzjastycznie, Paryż jest oczarowany historią miłości Roderyka i Ksymeny. Comeille ma wszelkie powody do dumy: jego rodzinę spotyka zaszczyt nobilitacji, teatr Marais odnosi sukces finansowy, 23 marca 1637 r. tekst dramatu zostaje wydany drukiem. Daleka od entuzjazmu niefachowej widowni była natomiast krytyka - nie