komwerb013

240 Paweł Nowak

Toksyczne rodzeństwa. Rozbijają związki, kłócą się o kasę. wzajemnie ciągną się na dno. Kto? Bracia i siostry! W najnowszym numerze dwutygodnika „BRAVO" gorącym tematem jest materiał o rodzcństwach, które skaczą sobie do gardeł. („IIravoGirł” 30.05.200$)

Ze względu na nikłą z reguły (około 70% Polaków ma wykształcenie podstawowe i niepełne średnie) kom potencję językową i parajęzykową zamierzonych odbiorców (Kita 1998; Kerbrat-Orecchioni 1986) sposób wprowadzania opozycji binarnych do tekstu dziennikarskiego w tych mediach opiera się na wartościowaniu jawnym (Puzynina 1992; Laskowska 1992), aktach illoku-cyjnych ewaluatywnych (Kalisz 1993) oraz dyrektywach (nakazowych bądź zakazowych). Stosowane przez nadawców środki językowe wprowadzające wartościowanie ukryte / pośrednie opierają się z reguły na podkreśleniu przeciwieństwa przez hiperbolizację zjawiska oraz odwołanie się do związków frazeologicznych i metafor językowych {skaczą sobie clo gardeł, gorący temat, dezintegrujący tkankę narodową, siatkujący, plaga homoseksualizmu itp.). Trudno zatem w wypadku tych mediów mówić _o_relatvwizmie ocen, ponicWaż satyśłakcjalconiunikacyjna~ódbiorcy oraz efekty porozumiewania się pomiędzy nadawcami i odbiorcami medialnymi zależą od zgodności cha- ~ rakterystyk osób w nim uczestniczących⁴. Aktualizacja w tekście opozycji binarnych wprowadza taką samą binarność w grupie odbiorców przekazu medialnego: zadowoleni z komunikacji / zwolennicy tych poglądów - niezadowoleni z komunikacji l przeciwnicy tych poglądów.

_j Skuteczność nierelatywizowania ocen przez wprowadzenie do przekazu wyrazistych opozycji binarnych podkreślają bardzo często w swoich „rozmowach” w mediach elektronicznych przedstawiciele partii politycznych oraz dziennikarze komentujący przebieg tych rozmów w radiu, telewizji, interne-cic i prasie. Kategoryczne opowiedzenie się po którejś ze stron tej opozycji przez jednego z uczestników jest bardzo często oceniane przez pozostałych w następujący sposób: jak mam dyskutować z tą zadziwiającą opinią?\ Nie będę z Panem / Panią dyskutował w ten sposób; Nie zostawił Pan ani odrobiny miejsca na merytoryczną / rzeczową dyskusję, np.

W fundamentalizmie każda ze stron ma stuprocentową rację i to doprowadza do nieszczęścia, do tego, że w środowisku izraelskim nie ma dyskusji, bo nie ma z kim dyskutować. („Gazeta Wyborcza" 15.05.2008)

* Podobieństwo / upodobnienie się komunikacyjne nadawcy i odbiorców dotyczy trzech obszaróv£kcmpctcncji ideologicznej i kulturowej ^kompetencji językowej i parajęzykowej oraz 'determinacji „psychicznych” (Kita 1998; Kerbrat-Orecchioni 19X6, Tokarski 2004; Tokarski 1Ó09). Brak zgodności charakterystyk prowadzi do relatywizacji skuteczności i ocen komunikacji, a w przypadku całkowitego niepodobieństwa nadawcy i odbiorcy musi zakończyć się niewypałem komunikacyjnym.

Tak. w tej szarpaninie o szmal nic nie jest |tak] oczywiste, jak antypolskie łajti Balcerowicza, ale czarno-biały podział już się dokonał, uniemożliwiając dyskusję. Z’ cza że argumentom rzeczowym (sąd ustali, czy słusznym) przeciwstawia się emocje, cbrzydliwic bogaci, dobrzy to FIFA i UEFA, które biadają, że wyrok korzystny dla k uśmierciłby rywalizację drużyn narodowych. A tę przecież wszyscy uwielbiamy, m to najwspanialszy spektakl w historii ludzkości, więc jeśli kibic słyszy, że ma go nici jest naturalnie przeciw. („Gazeta Wyborcza" 27.03.2006)

O prezydium Episkopatu, które publiczną dyskusję o spodziewanej nominacj Głódzia nazwało niedopuszczalną metodą wywierania nacisku oraz próbą ogranu autonomii Kościoła? („Polityka" 16/2008)

Wydaje się, że w przypadku tego typu „ideowych” mediów kw kodowania / lokucji komunikatu staje się dla odbiorcy sprawą mniej ist a za efektywne uznaje się określenia jak najbardziej negatywne (gdy r o przeciwnych poglądach) i jak najlepsze (gdy tekst opisuje popierane zjaw Im bardziej wyrazista, kategoryczna, kontrastowa opozycja, tym komuni mniej dyskusyjna, a zawarta w wypowiedziach nadawcy ocena mniej relat)

Przekonanie, że forma komunikacji, sposób tworzenia tekstu dzienr skiego jest równic ważny, jeśli nic ważniejszy, niż jego znaczenie, temat, kt-dotyczy, wymaga z reguły relatywizacji i odrzucenia binarności / polan, •świata. Entropiczny językowo sposób wypowiedzi preferują w więks poważne (państwowe, opiniotwórcze i komercyjne) media, ponieważ nic; dopuścić do spadku liczby odbiorców, która powinna być znacznie w’ niż w przypadku mediów wykorzystujących opozycje binarne⁵. Co pre zarówno badania agenda set ling, jak i news framing czy priming pokazu wartościowanie zjawisk, wydarzeń i ludzi jest w nich obecne, konsekwi j łatwe do zdekodowania, ale nic odbywa się ono z reguły poprzez wyrć opozycje i czytelne kontrasty.__

W tycl^dbiorczo heterogenicznych mass mediacji znacznie więcej u poświęca się wydarzeniom negatywnym, zjawiskom wartościowanym uje z perspektywy niektórych kryteriów aksjologicznych, zwłaszcza zabójsh wypadkom, porwaniom, katastrofom, co od dawna tłumaczy się najczt zainteresowaniem odbiorców złem, atrakcyjnością dla nich tego, co sm nieszczęśliwe, agresywne:

Napisał Ksiądz w jednym z wierszy: „Zlo jest romantyczne a dobro zwyczajne / wciąż na ostatku bo zło jest ciekawe"...

^J Wynika tóz edukacyjnej funkcji mediów,(dążenia części nadawców medialnych do towania gustów i opinii niepodatnych na perswazję i nic nadmiernie ideologicznych odbi Celem tych mediów icstJćsztaltowanic społeczeństwa informacyjnego i komunikacyjne