pic 11 03 122048

206___

I

(jeden gest wskazujący, jeden liczony obiekt i jeden wypowiadany liczebnik). Powodem są także kłopoty z utrzymaniem rytmu: zsynchronizowanie oddechu z artykulacją i ruchem ręki. Dlatego dzieci często pokazują przedmioty dwa razy i wypowiadają jeden liczebnik;

-    mimo kłopotów z utrzymaniem rytmu, trzylatki dążą do policzenia wszystkich wyróżnionych przedmiotów, oczywiście tak, jak potrafią;

-    gdy dorosły spyta malucha: ile jest? Dziecko zaczyna ponownie liczyć przedmioty, bo w ten sposób pokazuje to, co jest w jego liczeniu najważniejsze: rytm i gest wskazywania.

Jednak nie każdy trzylatek jest na tak wysokim poziomie. Bywa - na szczęście rzadko - że i czterolatki tego nie potrafią. W grupie czterolatków, a nawet pięciolatków są dzieci, które liczą tak, jak przeciętny trzylatek. Oczywiście wśród czterolatków jest ich więcej, a wśród pięciolatków -mniej. Sporo pięciolatków jest na wysokim poziomie i liczą tak, jak przeciętny sześciolatek. Wynika to z różnic indywidualnych w tempie rozwoju umysłowego, a także z tego, w jaki sposób dorośli uczą dziecko liczenia.

Od dorosłych, w dużej mierze, zależy, ile umie dziecko. Ważne jest, czy skłaniają malucha do liczenia i czy pokazują mu, jak oni liczą. Niestety bywa, że dorośli ograniczają dziecku zakres liczenia do dwóch obiektów lub co najwyżej do trzech. Wydaje im się bowiem, że małe dziecko nie poradzi sobie, gdy przedmiotów będzie więcej. Takie ograniczenia⁹⁴ obracają się niestety przeciwko dziecku.

Liczenie wywodzi się - co już wyjaśniłyśmy - z rytmów i bazuje na zdolności do wychwytywania regularności. Bardzo trudno, a nawet nie sposób, nauczyć się liczenia, jeżeli ma się do czynienia ze zbyt małą liczbą obiektów. Dziecko nie może wychwycić regularności, bo te widoczne są dopiero w trakcie dłuższego rytmicznego wskazywania liczonych przedmiotów.

Z naszych doświadczeń wynika, że w procesie kształtowania umiejętności liczenia - tak, jak w narastaniu innych kompetencji - trudno jest wyznaczyć różnicę pomiędzy czterolatkami i pięciolatkami. Wielkie znaczenie ma tu bowiem także to, jak długo dzieci uczęszczały do przedszkola i czy

^,4 W wielu przedszkolach dba się skrupulatnie o to, aby trzylatki liczyły do dwóch, najwyżej do trzech. Nauczyciele, pytani o sens takich ograniczeń, wyjaśnili, że postępują zgodnie z zaleceniami Programu wychowania przedszkolnego (obowiązującego jeszcze w 1998 roku). Problem w tym, że dokument ten był opracowany wiele lat wcześniej nim opublikowano wyniki badań nad rozwojem dziecięcego liczenia, na które się tutaj powołujemy Autorzy tego Programu nie mogli znać prawidłowości rozwoju dziecięcych kompeten cji w zakresie liczenia. Szersze omówienie tego problemu znajduje się w cytowanyc wcześniej pracach E. Gruszczyk-Kolczyńskiej.

nauczyciel organizował w grupie trzylatków zajęcia z dziećmi według programu: Dziecięca matematyka⁹⁵.

' W kształtowaniu umiejętności liczenia ważne jest dopasowanie tego, co robi się na zajęciach, do rzeczywistych możliwości umysłowych dzieci. Dlatego-mimo tych kłopotów - przedstawiłyśmy pokrótce, na jakim poziomie znajdują się przeciętne czterolatki i pięciolatki.

Czterolatki i pięciolatki doskonale wiedzą, czego się od nich oczekuje mówiąc: Policz-, Trzeba policzyć itp. i wówczas:

-    liczą wszystkie przedmioty dane im do policzenia przestrzegając zasady: jeden do jednego (jeden wskazywany obiekt, jeden gest, jeden wypowiadany liczebnik);

-    znają już sporo liczebników i próbują je w trakcie liczenia wymieniać po kolei - ponieważ dopiero zaczynają przestrzegać zasady stałej kolejności wypowiadanych liczebników, wymieniają na początku kilka kolejnych liczebników, a potem te, które im w danej chwili przyjdą na myśl;

-    w odpowiedzi na pytanie: Ile jest? liczą ponownie, bo dopiero uczą się tego, że ostatni wymieniony liczebnik ma podwójne znaczenie - określa także liczbę policzonych obiektów.

Charakterystyczne jest także to, że dzieci nie mają oporów, gdy muszą policzyć więcej przedmiotów. Po prostu wskazują je kolejno, wymieniają ieliczebniki, które znają. Potem mówią: ...naście, naście, naście... Jeżeli na koniec nauczyciel spyta: Ile jest tak policzonych przedmiotów?, patrzą na to, co policzyły i szacują: Dużo, może sto? Potem zaczynają od nowa liczyć.

Kończąc tę krótką charakterystykę, chcemy podkreślić, że liczenie jest przejawem inteligentnego zachowania się dziecka. Służy mu do poznawania • porządkowania otoczenia, a także panowania nad nim. Później umiejętność ta zostanie włączona do szkolnego nauczania matematyki^%.

Ważne jest także, czy kierował się wskazaniami zawartymi w publikacji Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się. Książka dla rodziców, terapeutów i nauczycielek przedszkola autorstwa E. Gruszczyk-Kolczyns lej JE.Zielińskiej, WSiPS. A., Warszawa 2000, s. 131-147.

^ rozwijaniu się umiejętności liczenia występują podobne prawidłowości, jak w rozwoju mowy. W obu przypadkach istotną rolę odgrywa potrzeba porozumienia się. Nim ziec o rozpocznie naukę w szkole, poziom rozwoju mowy łączy się z rozwojem umysłowym kiecka. W szkole na tej bazie buduje się wiedzę polonistyczną dziecka. Rozpoczyna ^S1? to od nauki kodowania (pisanie) i dekodowania (czytanie) słownych informacji, o-dobnie jest z liczeniem. Najpierw służy ono dziecku do poznawania tego, co się o o J'ego znajduje i do porozumiewania się: Jest tyle... Tu jest więcej... ^D°*^{tałam je}^^Z* ‘mam tyle... Zabrano mi i mam mniej itd. Ńa tych umiejętnosciac ^azuJ^ ^sz . ^uczanie matematyki. Dlatego obserwując przedszkolaka, gdy liczy przedmioty, me ™ jeszcze kojarzyć wykonywanych czynności z nauczaniem matematy i na sposo

^Sip.com.pl