PTDC0043

Baskowie — grupa etniczna czy naród?    77 kraju. Roczny dochód sięga dzisiaj sumy 7 bilionów peset (1 dolar = 80 peset), z czego na usługi przypada 53%, na przemysł 38%, a na rolnictwo tylko 9%. Kraj Basków w dużej mierze przyczynia się do takiego właśnie oblicza Hiszpanii. Jakiż jest bowiem obraz tego niewielkiego przecież regionu? Podzielona na cztery prowincje hiszpańska część ziem baskijskich liczy 2100 000 mieszkańców', co stanowi około 5% ludności całego kraju (rdzenni Baskowie nie przekraczają liczby 800—900 tvs.), zajmuje wszakże tylko niecałe 1,5% powierzchni Hiszpanii. Prowincje Yizcaya i Guipuzcoa należą do najgęściej zaludnionych (422 i 308 osób na 1 km²). W takich warunkach dostarcza Baskonia 13% dochodu narodowego, 60% wydobycia rudy żelaza, 49% stali, 65% wyrobów przemysłu stoczniowego oraz stanowi przodujący region górniczy i rolniczy¹.

Silne uprzemysłowienie pociąga za sobą ogromne zapotrzebowanie na ręce do pracy. Wieś baskijska nie jest w stanie sprostać tym potrzebom, pomimo sprzyjającej, tradycyjnej struktury dziedziczenia. Z konieczności znaczną część robotników przemysłowych Baskonii stanowią członkowie innych grup narodowościowych. Proces imigracji zarobkowej doprowadził do tego, że udział procentowy rdzennej ludności baskijskiej w niektórych grupach zawodowych zaczął się .gwałtownie zmniejszać, i tak np. w klasie robotniczej spadł poniżej 50% ¹². Głęboka odrębność kulturowa, przejawiająca się zwłaszcza w języku, stawia Basków' wobec alternatywy totalnej izolacji lub przystosowania się. Obiektywna sytuacja Baskonii (wielowiekowy rozwój gospodarczy, polityczny i kulturowy wewnątrz hiszpańskiego organizmu politycznego) zdaje się wykluczać pierwszy człon tej alternatywy.

PowTacając teraz do przerwanego w^rątku procesu historycznego Basków, stwierdziliśmy już, że zasadniczą zmianę ich położenia przyniosło zakończenie dyktatury gen. Franco. Wyznaczony jeszcze za życia dyktatora jego następca — Juan Carlos de Borbon, już w 9 dni po objęciu tronu ogłosił amnestię dla więźniów politycznych, zezwolił na publiczne używanie języków niekastylijskich, poparł wprowadzenie ich do szkól i instytucji. 28 grudnia 1975 roku proklamowano w Guernice Demokratyczne Zgromadzenie Euskadi. Duże nadzieje wiązano z przygotowaniami do uchwalenia now'ej konstytucji. Jeśli nawet trudno było spodziewać się całkowitej suwerenności dla wyraźnie odrębnej prowincji, to nadzieje na daleko posuniętą autonomię zdawuły się być uzasadnione.

W czerwcu 1977 roku powołano autonomiczny rząd dla regionu baskijskiego — tzw. Radę Generalną. Jej przewodniczącym został więziony w cza-

1

   R. Dobrzyński, op. cii.

¹²    M. Stephens, op. cit.