PTDC0049

83

Baskowie — grupa etniczna czy naród?

czynnikowym. Dlatego nie jest rzeczą prostą jednoznaczne opisanie i ocenie-nie jej przebiegu. Korzystając z wypracowanych w tej materii syntez teoretycznych¹⁹, uważam za wskazane uwzględnienie przy analizie asymilowania Basków w okresie powojennym czynników natury ekologiczno-demografi-cznej, kulturowej, politycznej i gospodarczej. Na każdej z tych płaszczyzn miały' bowiem miejsce zjawiska zarówno sprzyjające wchłonięciu Basków przez społeczeństwo globalne Hiszpanii, jak i opóźniające ten proces. I tai na płaszczyźnie demograficznej mamy do czynienia z jednej strony ze wzmożoną migracją zarobkową do Kraju Basków, z drugiej zaś ze stosunkowo wyraźnymi skupieniem przestrzennym oraz wyraźną izolacją geograficzną tamtejszej społeczności (oparcie o Pireneje, Góry' Kantabryjskie i Zatokę Biskajską). W sferze kultury' z kolei, z jednej strony pojawia się zdecydowany nacisk państwa na niwelację najważniejszych różnic kulturowych (rugowanit języka z życia publicznego), pojawia się popularyzacja wielkomiejskiego, wspólnego całej Europie stylu życia —jako następstwo obiektywnego proces industrializacji, z drugiej zaś strony' mamy' do czynienia z kultywowaniem swoistych Baskom zachowań (wzorów obyczajów, ubioru, tańców, sportoy! oraz z manifestowaniem świadomości tej swoistości (karta Itxassou, zakładanie prywatnych szkółek językowych tzw. ikastolas. uroczyste obchodzenie Dnia Ojczyzny Baskijskiej -— Aberri Eguna 20 kwietnia). Wreszcie z podoi-ny'm dualizmem spotykamy' się w dziedzinie życia politycznego (rozwiązaniu przez dyktaturę wszystkich organizacji i partii z wyjątkiem Movimientt (1937) oraz osłabieniu związków pomiędzy Baśko nią a emigracyjnym rzą dem Antonio Aguirre towarzyszy wyraźne ożywienie politycznego podziemia pojawienie się nowych ugrupowań i radykalizacja metod walki) oraz ekono micznego (sprzyjające asymilacji powiązanie gospodarki baskijskiej z rynkien ogólnohiszpańskjm koegzystuje z administracyjnym zamknięciem prze nie-Kastyiijczykami dróg awansu społecznego w strukturze zarządzani przemysłem).

Aby' uzupełnić obraz toczącego się procesu, wypada jeszcze wspomni* o niezwykle silnej religijności Basków, wyróżniającej się nawet na tle tradycy nego hiszpańskiego katolicyzmu, oraz o pojawiających się niekiedy uprz dzeniach w stosunku do innych narodowości. Pierwszy z poruszonych pr blemów' znajduje swe odbicie w rozpatrywanych przez nas relacjach prze wszystkim w' postaci poparcia, jakiego narodowym dążeniom baskijski udziela tamtejsze niższe duchowieństwo. Wspomniane uprzedzenia odnoś się natomiast głównie do tych grup narodowościowych, spośród który rząd centralny rekrutował funkcjonariuszy' do baskijskiej policji. Nie m; więc one podłoża rasowego czy ideologicznego.

¹⁹ Założenia teorii asymilacji, praca zbiorowa pod red. H. Kubiaka i A- Palucha, Wrocław 1

6*