socjo 13

124 Rozdział 4. Interakcja społeczna a życie codzienne

ciach - miłości. Badanie interakcji społecznej jest fundamentalną dziedziną socjologii, dającą wgląd w wiele aspektów życia społecznego.

2    Badanie interakcji bezpośredniej określa się zwykle mianem mikrosocjologii, w przeciwieństwie do makrosocjologii, która obejmuje badania wielkich grup, instytucji i systemów społecznych. Mikro- i makroanaliza są w istocie bardzo ściśle ze sobą powiązane i każda z nich stanowi dopełnienie drugiej.

3    Komunikacja niewerbalna dotyczy wymiany informacji i sensów za pośrednictwem mimiki, gestów i ruchów. Ludzka twarz może przybierać rozmaity wyraz. Powszechnie utrzymuje się, że podstawowe formy wyrażania emocji twarzą mają charakter wrodzony. Badania różnych kultur ujawniają dość znaczne podobieństwa wśród icłi członków pod względem mimiki i interpretacji wyrażanych mimiką twarzy emocji. O „twarzy” można też mówić w szerszym znaczeniu, jako o poważaniu, jakim jednostkę darzą inni. W naszych interakcjach z innymi ludźmi z reguły dbamy o „zachowanie twarzy”, czyli ochronę naszej godności osobistej.

4    Sens komunikacji niewerbalnej zależy od pici uczestników interakcji. W codziennych interakcjach pewne gesty i wyrazy twarzy - jak robienie oka czy wpatrywanie się - mogą być inaczej odbierane i nabierać innego znaczenia w przypadku kobiet i mężczyzn.

5    Studiowanie zwykłej rozmowy nosi nazwę etnometodologii. Jest to termin ukuty przez Harolda Garfinkla. Etnomelodologia polega na analizowaniu mechanizmów, jakie czynnie - chociaż zazwyczaj nic poddając tego refleksji - stosujemy, aby zrozumieć, co mówią i robią inni. Większość naszych codziennych rozmów \ ma bardzo złożony charakter i udaje się dzięki istnieniu wspólnych sensów. Celo-we bądź niecelowe naruszenie niewypowiedzianych reguł konwersacjąnych powoduje u rozmówców irytację i utratę poczucia bezpieczeństwa.

6    O naturze rozmowy wiele możemy się dowiedzieć, jeżeli zwrócimy uwagę na wykrzyknięcia i przyjrzymy się przejęzyczeniom (kiedy ludzie źle wymawiają łub przekręcają słowa i zwroty). Przejęzyczenia są często zabawne i psychologicznie są ściśle związane z dowcipem i żartem.

7    Interakcja niezogniskowana oznacza wzajemną świadomość jednostek znajdujących się w dużych zgromadzeniach i nie nawiązujących zc sobą bezpośredniej rozmowy. Interakcja zogniskowana, w której można wydzielić odrębne zdarzenia, czyli epizody interakcyjne, następuje wówczas, gdy dwie lub więcej jednostek bezpośrednio reaguje na to, co mówi bądź robi druga lub pozostałe.

8    Do badań interakcji społecznej można z bardzo dobrym skutkiem stosować model dramaturgiczny, czyli przyglądać się interakcji tak, jakby jej uczestnicy byli aktorami występującymi na scenie, w określonej scenografii, i używali rekwizytów teatralnych. W różnych kontekstach życia społecznego, jak w teatrze, istnieje na ogól wyraźna granica między frontem (samą sceną) a zapleczem, gdzie aktorzy przygotowują sic do przedstawienia i odpoczywają po jego zakończeniu.

9    Przestrzeń prywatna to odległość, jaką zachowują między sobą jednostki zaangażowane w interakcję społeczną. To, jaka to powinna być odległość, zależy od kultury.

10    Wszelkie interakcje społeczne są jakoś ulokowane w czasie i przestrzeni. „Strefy" czasowe i przestrzenne w naszym życiu codziennym możemy analizować, przyglądając się, jakie czynności są wykonywane kolejno w ciągu dnia i jakie towarzyszą im przemieszczenia w przestrzeni.

li Nowoczesne społeczeństwa cechują w dużej mierze niebezpośrednie. bezosobowe interakcje i brak wspóiobecności. Prowadzi to do powstania potrzeby bliskości, potrzeby spotykania się, kiedy to tylko możliwe. Sytuacje wspóiobecności dostarczają znacznie bogatszej wiedzy o tym, co myślą i czują inni, o ich uczciwości, niż niebezpośrednie formy porozumiewania się.

KWESTIE DO PRZEMYŚLENIA___ ____ _ _ _

1.    Czy bez istnienia podzielanych przez uczestników życia społecznego założeń możliwe byłoby społeczeństwo?

2.    Co innego, niż ty widzisz, zobaczyłby turysta w twoim rodzinnym mieście lub miejscowości?

3.    Czy w klasie łatwo byłoby dokonać aktu „wandalizmu interakcyjnego”?

4.    Jak się „wygląda na pewnego siebie”?

5.    Jakie strategie stosują samotne kobiety w barach i kawiarniach, kiedy chcą, żeby zostawić je w spokoju?

6.    Czy komunikacja elektroniczna może zastąpić interakcję bezpośrednią?

DALSZE LEKTURY

Peter L. Berger, Thomas Luckinann Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. Józef Niżnik, Warszawa 1983, PIW.

Stanley Cohen, Lauric Taylor, Escape Attempts. The Theory and Practice of Resistance irt Everyday Life, London 1995, Routledge.

Erving Goffman, Behanior in Public Places, New York 1963, Free Press.

Erving Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak, Warszawa 2000, KR.

Pliil Manning, Ewing Goffman and Modern Sociołogy, Cambridge 1992, Polity.

ADRESY INTERNETOWE___________

Ethno/CA News (baza danych na temat etnometodologii i analizy konwersacyjnej) www.pscw.uva. nl/emca/bib90's.htm

Society for the Study of Symbolic lnteraction sun.soci.niu.edu/~sssi