Untitled4

kierze uruchamiającym zasoby jednostki, a nie tylko zaspokajająca doraźnie najpilniejsze jej potrzeby musi być zorientowana wokół trzech ■punktów osiowych':

1.    Kształtowania u jednostki wielu różnych kompetencji, dostarczania |ej wiedzy i kształtowania różnorodnych umiejętności, ale na poziomie na tyle ogólnym, aby dawały się przenieść na sytuacje nowe - takie, w których nie były ćwiczone: im bardziej wąskie i konkretne umiejętności opanuie jednostka i im je bardziej wyćwiczy, tym trudniej jest się jej przystosować do nowych warunków, tym trudniej posłużyć się posiadaną wiedzą i opanowanymi umiejętnościami do rozwiązywania nowych problemów: inaczej mówimy, iż jej wiedza i umiejętności nie są operatywne;

2.    Kształtowania u jednostki tzw. poczucia kompetencji, tj. systemu przekonań na temat własnej wiedzy i umiejętności w różnych dziedzinach (co wiem, co umiem, co stanowi mój atut, w czym tkwią moje największe możliwości, w czym tkwią moje słabości, co jest moim ogranięzeniem). Inaczej mówiąc, chodzi tu o kształtowanie dobrej wewnętrznej orientacji w sobie, w swoich kompetencjach, często bowiem iest tak, iż otoczenie, obserwując zachowanie jednostki w różnych sytuacjach buduje sobie jej obraz jako osoby kompetentnej w jakieś sterze i w konsekwencji stawia jej określone wymagania oczekując ich spełnienia. Jednostka natomiast, nie mając poczucia kompetencji w tej slerze (nie wie, że wie i nie wie, że umie), nie podejmuje stawianych przed nią zadań, unika ich, oczekuje pomagania, co spotyka się z dezaprobatą otoczenia i nadawaniem jej etykiety np. osoby leniwej, unikającej odpowiedzialności, zrzucającej swe obowiązki na innych ludzi. Owa rozbieżność między postrzeganymi przez otoczenie kompetencjami jednostki a jej własnym poczuciem kompetencji może być źródłem wielu konfliktów między nią a innymi ludźmi. Stąd wniosek, iż ważnym zadaniem jest kształtowanie właśnie poczucia kompetencji (oczywiście opartego na wcześniej rozwiniętych kompetencjach);

3.    Kształtowanie u jednostki poczucia własnej wartości, opartego przede wszystkim na jej wewnętrznych standardach oceny, na realistycznej orientacji w otoczeniu, na trafnym spostrzeganiu skutków własnych działań, na uwzględnianiu opinii innych ludzi. Takie 'wewnętrznie' ulokowane poczucie własnej wartości jest bardziej stabilne, mniej zależne od stale zmieniającej się zewnętrznej sytuacji i rozbieżności opinii wygłaszanych o jednostce przez różne osoby. Aby jednak owo poczucie własnej wartości było 'wewnętrzne' i oparte na realistycznej ocenie siebie • ważne dla jednostki osoby w jej otoczeniu powinny spełniać warunek, o którym była już mowa wyżej - powinny umieć okazywać jej swoją wewnętrzną bezwarunkową akceptację jako osoby, a jodnocześ-_nje udzielać |asnych informacji zwrotnych o skutkach jej zachowań

(warunkowa akceptacia zachowania i |ego elektów )

Oorosly • mediator miedzy |ednoslką a światem między niąinnym, ludźmi - to zatem osoba, która spostrzega ią |ako całość |edyną niepowtarzalną i która, w swych kierowanych na nią oddziaływaniach zawsze ma na uwadze trzy płaszczyzny swego działania • kształtowanie kompetencii (wyposażenie w wiedzę i umiejętności), kształtowanie poczucia kompetencji i kształtowanie opanego na wewnętrznych standardach poczucia własnej wartości. Ujmując to od innej strony można powiedzieć, iż wysoki poziom własnych kompetencji w różnych dziedzinach. wysokie, ale realistyczne poczucie kompetencji oraz wysokie wewnętrznie zasilane poczucie własnej wartości - to wszystko są 'wa runkr psychiczne tego, by uwalniać się stopniowo od pomocy mnycn ludzi i móc stawać się coraz bardziej mocnym źródłem oparcia dla innych ludzi

Jak zatem można ująć • już w slerze bardziej konkretnej, w slerze działania - zadania osoby wspomagającej rozwój drugiej osoby? Generalnie chodzi tu o takie wspomaganie rozwoju^ które pozwalałoby ied-nostce na stopniQwe-uwalniame_si§^ od pomocy innych osób popaez_. Zdobywanie kompetencji, poprzez organizowanie takich okazji do dzia■ lama hy jednostka korzystając-ze swych dawnych i nowo nabytych kompeiencn doświadcza sukcesów umiała wrązać.je_z_wJasnym wy., silkiem włożonym w działanie i hy przp-Z-toJrształtowaU-w.sobie goczu-cię kompetencji, poprzez urntałiwiania-koniaktowama-stfijeilnosiki-ze-światem w różnorodny-sposób - poprzez doświadczanie, poprzez możliwość eksploracji i eksperymentowania, wreszcie poprzez stwarzanie okazji do refleksji i autorefleksji.

Takie podejście do wspomagania rozwoju, a nie tylko zaspokajanie bezpośrednio potrzeb najistotniejszych dla jednostki, zakłada istnienie osoby dorosłej, która byłaby zdolna do:

1)    stawiania wymagań, formułowania nowych zadań, podnoszenia poprzeczki, gdy sądzi, iż jednostkę na to stać. do egzekwowania tych wymagań - a zatem zdolna do świadomego wprowadzania czynników zakłócających dotychczas sprawne działanie jednostki, czyli do stwarzania okazji do rozwoju, do uczynienia następnego kroku (jest to nauczyciel 'zaklócacz');

2)    dostarczania jej nowych informacji poprzez korzystanie z wiedzy różnych osób, wskazywanie na inne jej źródła (pisane), stymulowanie do własnych poszukiwań poprzez organizowanie sytuacji bogatych w osoby, przedmioty, idee i to różniące się między sobą, a więc zdolna do olerowama różnorodności, co zakłada jej własne wysokie kompe tencie w wielu slerach, także jej własny twórczy i 'niepokorny¹ stosunek do rzeczywistości (jest to nauczyciel 'stymulator').

3)    dostarczania jej wsparcia emocjonalnego w chwilach zwątpienia