0365

S51

Badanie sił przyrody i ocena pożytecznej ich wartości.

August Wilhelm Hofmann.

Według portretu Angelego.

odkrywane w coraz większej liczbie barwniki antracenowe, naftalinowe, fenolowe, nitrowe i azowe wyparły, rzec można, a przynajmniej strąciły na stanowisko trzeciorzędne przeważną większość ciał barwiących,otrzymywanych ze świata roślinnego i mineralnego. Wartość barwników, wyprodukowanych ze smoły węgla kamiennego w Europie w 1882 r. oceniona była na sumę około 120 miljonów franków. Razem z przemysłem farbiarskim postępuje także fabrykacja roślinnych środków lekarskich, których liczba w ostatnich czasach jest poprostu olbrzymia; z pomiędzy nich wymienimy tylko karbol; odkryty w 1834 r. a także kwas salicylowy, odkryty przez Kolbego (1884), antypirynę (odkrytą przez Knorr’a 1874) i inne. Działalność na polu chemji organicznej pobudzoną została znakomicie przez Kekule’go, który w 1858 roku podał wzór budowy chemicznej benzolu, tego przetworu macierzystego dla znacznej liczby ciał organicznych; wzór powyższy dał możność do rozwoju teoretycznego wszystkich procesów organiczno chemicznej natury, bez której nie możnaby sobie wyobrazić tych postępów, jakie dokonane zostały w chemji organicznej.

Ogłoszona przez Wóhlera synteza mocznika miała to następstwo, że działalność chemików przez rozrost materja-łów musiała uledz niejako rozdrobnieniu— specjalizacji. Dotychczas o każdym wspomnianym przez nas znakomitym badaczu mogliśmy powiedzieć, że działalność jego obejmowała prawie wszystkie gałęzie chemji, obecnie już tego uczynić nie można. Chemja bowiem poczyna się dzielić na działy specjalne, z których każdy niezależnie od innych rozwija się niejednakowo. Chemicy stają się specjalistami. Jedni pracują w pewnym, inni w drugim dziale, przeważnie jednak poświęcają się chemji organicznej. Ta głęboka zmiana, która odtąd wytworzyła się w działalności chemików tak w kierunku naukowym jak i praktycznym, sprawia, że i my zmuszeni jesteśmy odstąpić od przyjętego dotychczas sposobu traktowania dziejów chemji i zamiast przedstawiać rozwój całokształtu tej wiedzy, musimy zastanawiać się nad każdą pojedynczą jej gałęzią, nad każdym oddzielnym, specjalnym jej działem, gdyż inaczej z powodu rozdrobnienia materjału ogólny pogląd i pojedyncze punkty widzenia mogłyby dla nas być zupełnie stracone.

Zacznijmy od elektrochemji, która obok chemji organicznej poczyniła postępy najznakomitsze. O zasługach położonych przez Berzeljusa, Davy’ego i Faraday’a w tej gałęzi chemji wspominaliśmy już przedtem. Elektrochemja