0477

452

Fizyka kuli ziemskiej.

przypuszczeniu, że sama bryła ziemska, a w szczególności jej litosfera, jest doskonale sztywna i pod wpływem przyciągali księżyca i słońca nie ulega żadnemu przekształceniu. Teraz wszakże wiemy, że w przypływach rzeczywistych, obserwacjom naszym dostępnych, ujawniają się jedynie różnice między przekształceniami hydrosfery i litosfery. Zależnie od stopnia sztywności skorupy stałej przypływy istotne zgadzają się lepiej lub gorzej z przypływami, teoretycznie obliczonemi dla oceanów'. Gdyby bryła ziemska była doskonale plastyczna i ulegała zupełnie siłom przekształcającym, przypływy morskie byłyby zupełnie niedostrzegalne na wybrzeżach, podobnie jak na

pełnem morzu, wtedy bowiem ciekłe i stałe części skorupy ziemskiej wznosiłyby się i opadały równomiernie. Gdyby bryła ziemska była bezwzględnie sztywna, przypływy rzeczywiste zgadzałyby się dokładnie z obliczeniami teoretycznemu Zestawienie w szakże rezultatów najdokładniejszej dotychczasowej teorji z przypływami księżycowemu, wypisanemi w portach europejskich i azjatyckich, a wolnemi od wpływów meteorologicznych, wykazało, że przypływy zaobserwowane wynoszą mniej więcej dwie trzecie przypływów, obliczonych w pi zypuszczeniu bezwzględnej sztywności ziemi. Ztąd wypływa, że skorupa ziemska posiadać musi wytrzymałość mniej więcej stali.

Kwestje te zresztą, wiążące się bezpośrednio z teorją odpływów i przypływów, wkraczają już w dziedzinę astronomji i geologji, nam zaś należy tu jeszcze wykazać, w jaki sposób gromadzi się materjał obserwacyjny z notowań zmiennego stanu wody. Pomiary te, prowadzone już od stuleci ^w miejscach nadbrzeżnych, nietylko dla żeglugi mają znaczenie jak największe, ale, jak już kilkakrotnie przytaczaliśmy, tworzą nawmt jedyną i pewną podstawę do poznania i dokładniejszego zbadania praw^r rządzących przypływ ami, które zawsze jeszcze nastręczają liczne, nierozwiązane dotąd zagadnienia.

Do pomiarów' stanu wody służący, wodo skaz najprostszego urządzenia składa się z pręta mocno osadzonego, opatrzonego pod/iałką, którego koniec dolny tak nizko pod wodą przypada, że zero podziałki pozostaje nią zakryte przy najniższym nawet odpływie. Aby wysokość wody łatw^ro można było dczytać, wmdoskaz umieszczony być winien blizko brzegu, w miejscu,