94292401

208 DR. POŻERSKI

toplazmy całej komórki. U zwierząt wyższych rolę tę spełniają już tylko pewne elementy, które się wyspecyalizowują tak dalece, że rozmaite komórki mogą produkować rozmaite płyny trawiące, a nagromadzenie tych komórek, spełniające tę specyalną czynność, nazywamy gruczołami trawiennymi.

Płyny trawiące, jak zauważyliśmy wyżej, zamieniają pokarmy na jednostki prostsze, które mogą być łatwo wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Praca gruczołów jest tern więcej niezbędną, że prawie zawsze mamy pokarmy w takim stanie fizycznym, w którym one nie mogą się przedostać przez komórki błony śluzowej do ogólnego obiegu krwi. Wszystkie substancye, których używamy jako pokarmy, mogą być (pominąwszy wodę i sole mineralne), podzielone na trzy wielkie grupy: 1) białka, 2) tłuszcze, 3) węglowodany.

Białka są to substancye koloidowe, nie posiadające zdolności dyalizowania przez ścianki komórek błony śluzowej jelit. Trawienie rozkłada te koloidy i zamienia je na substancye nowe: peptony i kwasy aminowe, które łatwo dyalizują.

Tłuszcze, które są estrami gliceryny, pod wpływem soków trawiących ulegają rozczepianiu się na kwasy tłuszczowe i glicerynę, z których gliceryna ulega wprost chłonieniu, kwasy zaś tłuszczowe po poprzedniem połączeniu się z jakąś zasadą.

Węglowodany: skrobia (czyli krochmal), dekstryna zamieniają się na glykozę, która łatwo dyalizuje. Tej samej zamianie ulegają również: maltoza, sakcharoza, celuloza.

W ostatecznym tedy wyniku, jak widzimy, trawienie jest to przemiana pokarmów, nie mogących dyalizować na ciała dyalizu-jące, które przechodzą łatwo przez ścianki komórek i mogą tym sposobem za pośrednictwem krwi dojść do elementów tkaninowych, gdzie pozostaną zużyte lub zatrzymane.

Rozkład pokarmów w przewodzie pokarmowym odbywa się przy udziale specyalnych ciał, które znajdujemy w sokach trawiących. Jedne z tych specyalnych substancyi trawią białka, inne zaś trawią węglowodany, jeszcze inne trawią tłuszcze. Wszystkie te substancye mają jednak pewne ogólne własności; można więc z nich utworzyć osobną kategoryę związków, które nazwano fermentami. Ponieważ trawienie odbywa się zapomocą fermentów, jes1 więc ono fermentacyą.