tpn 1 2248
0701

dr. józef Siemiradzki: geologia ziem polskich 97

Góry Puławskiej w Bronowicach. Wreszcie na dnie licznych otworów świdrowych na całym obszarze Królestwa Polskiego, na północ wyżyny Kieleckiej, utwory podobne znaleziono. Na Polesiu i Li+wie szereg' luźnych odkrywek takich glaukonitowych piasków idzie około Łohiszyna, Małecza i Mielnika nad Bugiem, stąd przez Porozów, Szkrabie, Hrynki, Wołkowysk i t. d. do Grodna, Wilna, Wiłkonnerza i Kowna Szczątki to wprawdzie porwane, ocalałe' tu i ówdzie’ od abrazyi dyluwialnej, niekiedy przemieszane z gliną dyluwialną, niemniej jednak świadczą o bezpośredniej łączności dolno-oligoceńskich utworów kijowskich z takimiż utworami Sambii przez Wołyń i Litwę.

Paleogen w król. Pol. i Ks. Fozuańskiem. Eoceńskie piaski z fosforytami me przekraczają ku zachodowi linii Narwi i Buga. W najgłębszych otworach świdrowych w północnej części Królestwa Polskiego, które przebiły całkowitą grubość trzeciorzędu aż po kredę nie znaleziono takowych. Najniżej natomiast leżą tam piaski mniej lub więcei zielone z glaukomtem, odpowiadające dolno-ohgoceńskim warstwom bursztynowym Sambii. Warstwy te napotkano w Warszawie na głębokości 180—200 m. od powierzchni; wyklmowują się one jednak szybko w kierunku południowym i zachodnim, sięgając na zachód tylko do Łowicza.

Lignitowa formacja górna. Na warstwie glaukomtow ej następuje na całym niżu Nadbałtyckim, w Prusach wschodnich i zachodnich, na Mazowszu i Kujawach potężny kompleks utworów ilastych lub piasczystych, znanych pod nazwą północno-niemfeckiej formacyi burowęglowej. Utwór ten, nie zawierający żadnych skamielin, z wyjątkiem jedynie okolic Gdańska, skąd zebrano obfitą florę kopalną, na szerokości Torunia nagle ku południowi zmienia się w potężne pokłady plastycznych pstro zabarwionych iłów, zwanych iłami poznańskimi, które z powodu ich pozornego podobieństwa do pstrych iłów septaryowych środkowo-oligoceńskich w Niemczech do niedawna za utwór oligoceński uważano. Iły te jednak łączą się tak ściśle z for-macyą lignitową, iż wydzielić ich niepodobna, a stosunki stratygraficzne, rozpoznane w ostatnich latach, wykazały ich wiek znacznie młodszy bo dolno-plioceński.

Pstre iłj poznańskie. Pstre iły poznańskie napotkano wszędzie przy wierceniach studzien w całej Wielkopolsce i Mazow-szu, a widać je również na brzegach Wisły i Warty, gdzie tw orzą pionowe urwiste brzegi. Mamy je między innemi na prawym brzegu Wisły od Torunia i Bydgoszczy przez Włocławek, Dobrzyń, Płock, Warszawę aż dó Wilgi w^T powiecie gar wolińskim; nad Wartą w Poznaniu i okolicy, a wiercenia głębokie wykazały ich obecność daleko na południe, aż do okolic Mielicy na Szląsku, a stąd jeszcze dalej do okolic Raoi-

Encyklopedya polska. I.

7