tpn 1 22485501

ANTONI RKHMAN: ROŚLINNA SZATA ZIEM POLSKICH 337

torfem, gdyż w płytkiej wodzie wytwarzają torfowce wiotką darń wznoszącą się ponad jej powierzchnię, a czerpiąc chciwie wodę (na wzór gąbki), nie doznają w swym rozwoju przerwy. Wskutek takiego wzrostu przybiera starsze torfowisko powierzchnię wypukłą, jego środek może być nad jego brzegi nawet na kilka metrów wyniesiony. W torfowiskach w Bawaryi ma to wyniesienie dochodzić do 25 stóp (Sendtner). Na torfowiskach, znajdujących się w pełnym rozwoju, ukazują się i inne rośliny. Przedewszystkiem wełnianka po-chewkowata o jedwabistych kłosach, i kilka turzyc, których obumierające od spodu darnie przyśpieszają rozwój torfu, — Oprócz tego czermień, siedmpałecznik, bobrek, owadożerne rosiczki i kilka innych, bardzo zajmujących gatunków. Ale ponieważ stercząca ponad wodą darń torfowcowa chłonie chciwie wodę i ułatwia jej parowanie, przeto osusza ona torfowisko i powoduje jego zamieranie. Znajdują się w naszym kraju torfowiska w najpiękniejszym rozwoju, a znajdują się i takie, które swą żywotność zupełnie utraciły, i spoczywają w głębi lasów, tak schowane pod powierzchnią ziemi, iż nawet ich istnienia nie domyślamy się. Gdy zamierające torfowisko pocznie na swej powierzchni obsychać, puszczają się na niem drobne krzewinki, przywiązane do gleby torfiastej, jak bagno, modrzewnica, łochynia, bru-śnica (gogodza), żurawina; na Litwie rosną po torfowiskach wierzby północne (mirtowata i lapońska), a zdarza się bardzo rzadko i północna modrzewnica kielichowata. Na Polesiu rośnie zaś obficie po torfowiskach piękna, żółtokwiatowa azalea pontyjska, której właściwą ojczyzną są góry Kaukazu. Jeszcze później puszcza się na torfowisku sosna (zazwyczaj karłowata) i na tern cykl biologiczny, przez jaki ono przechodzi, może być uważany za skończony. Torf bywa używany na opał, na nawóz i na różne przetwory chemiczne; grubość jego dochodzi (w Bawaryi) do 25 stóp.

Błota. Gdy woda stojąca jest zanieczyszczona chemicznie, albo mechanicznie, ani jedna z wymienionych powyżej roślin w niej się nie utrzyma. Wypełni się ona roślinnością, w której skład wchodzą trawy i zioła, obfitujące w krzemionkę, a zatem turzyce, sity, sitowia, skrzypy (nazywane wogóle kwaśnemi trawami). Taka roślinność daje zespolenia roślinne, nazywane wogóle błotami. Na oko robią błota wrażenie bujnych łąk. Powstały one wszystkie w wodach stojących, a więc w jeziorach, a powstawanie ich i (dalszy i obecny) rozwój odbywał się w dwojaki sposób. W płytkich wodach padały nasiona różnych roślin błotnych i wodnych na dno, czepiały go się, ale i wznosiły się swemi łodygami i liśćmi ponad wodę. Najraźniej rozwijały się z nich turzyce o wzroście kępinowym. Zdusiwszy inne rośliny, wypierały one szybko wodę, w której miejsce wytwarzały

fincyklopedya polska. I.    22