tpn 1 22485701

antoni rhhman: roślinna szata zirm polskich 339

swego uginania się pod ciężarem człowieka, albo bydlęcia. W ten sposób znikło już u nas niejedno jezioro z powierzchni ziemi. Wo-góle roślinność przyczyniła się, przez wytwarzanie błót, najwięcej do osuszenia gleby i do zmiany pierwotnego naszego krajobrazu.

Roślinność wód stojących. Ta zależy głównie od głębokości i właściwości wody i jej dna. Gdzie brzeg spada odrazu do znacznej głębokości, tam jezioro bywa okolone wysokim, lecz wiotkim wieńcem trzciny (na Rusi: oczerety, na Litwie: czeroty), z którą mięszają się pałki i sitowia jeziorne, a w pośród których można czasem napotkać łączeń szczaw koński, marek i kilka innych roślin o wysokim wzroście, oplecionych powojem. Takie zarosty trzymają się średnich głębokości, zapuszczają się niekiedy na środek jeziora, a występują i zdała od brzegów, po mieliznach. Gdzie woda przy brzegu jest płytsza, tam ją okala szuwar, złożony z sitowia jeziornego i morskiego, z tataraku (ajer), jeźogłówki, z wysokich turzyc i skrzypa błotnego, z któremi rosną pospołu paproć błotna, rdest wodny w odmianie wyniesionej, jaskier języcznik, rzerzucha ziemnowodna, wierz-bówka kosmata, mięta wodna, krwawnica, szalej, gałucha i i p Gdzie głębokość wody nagle się zwiększa, tam pas trzcin i szuwarów bywa, w'ąski, a w miejsce jego ukazują się odrazu nasze urocze, pachnące lilie wodne, białe i żółte (grzybień i grążel) i pokrywają wodę swymi kształtnymi liśćmi i kwiatami, z pośród których sterczą niekiedy osoka (alors wodny), strzałka, żabieniec, szalej i gałucha. Jeszcze dalej od brzegu mkną te rośliny, a ukazuje się pas innych, przyczepionych korzeniami do głębokiego dna, o pływającym, ale drobniejszym liściu, i drobniejszem, ale wzniesionem ponad powierzchnię wody kwieciu. Do tych należy żabiścik, rdest ziemnowodny, wodnica pływająca, i dziwaczna, a z powodu swych jadalnych owoców (orzechy wodne) u nas już prawie wytępiona kotewka. Z temi pospołu rosną inne o drobniutkim, zanurzonym liściu, a wynurzonych szy-pułkach kwiatowych i ozdobnj^Tch kwiatach, mianowicie okrężnica i wdzięczne pływacze. Ale te wszystkie rośliny żyją tylko tam, gdzie dno jest miękkie, a woda czysta. Gdzie dno jest ilaste, ale twarde, tam puszczają się liczne wodnice w długich, rozgałęzionych łodygach, żyjące w całości pod wodą, a tylko niepozornymi kłoskami kwiatowymi wynurzających się nad jej powierzchnią (wodnica połyskująca, w. przedziurawiona, w kędzierzawa, w. zgnieciona, w. ostrolistna, w. drobna, i w. grzebieniasta). Wypełniają one tak obficie niektóre jeziora, że fala wyrzucając w czasie burzy na brzeg ich oderwane łodygi, tworzy wały, nie mniejsze od wałów morszczynowych nad Bałlykiem. Czynią to samo i rybacy, łowiący ryby w sieci, w celu

99*