94297901

FIZYt'LOGIA l*KZEWODU POKARMOWEGO 263

łatwo można tę czynność zahamować. Mechanizm wydzielniczy centralny najłatwiej zostaje podniecony z zakończeń smakowych i węchowych. Te połączenia odruchowe są prawdopodobnie wrodzone, gdyż u szczeniąt i innych nowonarodzonych zwierząt, już wyssane z piersi pierwsze ilości mleka powodują wydzielanie się soku. Nowonarodzone szczenięta z przetoką żołądka i przełyku wydzielały sok, gdy je przykładano do piersi matki. Z reguły wszelkie sub-stancye pokarmowe, działające na smak i powonienie, przyjemne lub nieprzyjemne, działają na ośrodek wydzielniczy i im silniejsze jest podrażnienie zakończeń nerwowych, tern więcej wydziela się soku. Pokarm stały, który wymaga żucia, wywołuje wydzielanie się znacznie większych ilości soku, niż te same substancye w postaci płynu. Jeżeli porównywamy dwie płynne substancye, to ta wywołuje obfitsze wydzielanie się soku, która silniej podrażnia zakończenia nerwowe n. p. bulion wywołuje więcej soku, niż mleko.

Przytoczyliśmy wyżej spostrzeżenia, że i podrażnienia błony śluzowej żołądka mogą zwiększać wydzielanie, jednakże w tym przypadku głównie działa mechanizm obwodowy. O ile w tern bierze udział mechanizm centralny, sprawa nie jest zupełnie wyjaśnioną. Można przypuszczać jednakże, że zakończenia czuciowe błędnego nerwu w żołądku pod wpływem pewnych substancyi mogą także być podrażnione i że mogą spowodować ten odruch, ponieważ podobny odruch na żołądek ma miejsce przy podrażnieniu kiszki grubej zapomocą lawatyw. Na mechanizm ten jednakże prawdopodobnie nie ma wpływu podrażnienie błony śluzowej jelit. Jeżeli wypełnimy jelita przy pustym żołądku, to wydzielanie nie następuje a nawet, wypełniając dwunastnicę, możemy wywołać zahamowanie wydzielania istniejącego już soku. Według Pawłowa wszelkie mechaniczne i elektryczne podrażnienie błony śluzowej nie działają ani na obwodowy, ani na ośrodkowy mechanizm wydzielniczy.

Na mechanizm wydzielniczy obwodowy możemy zapatrywać się również jako na mechanizm odruchowy, w którym rolę ośrodków odruchowych grają zwoje współczulne. Połączenia tu niewątpliwie nie są bezpośrednie, ale odbywają się również zapomocą nerwów, dochodzących z powierzchni żołądka, z kreski, i przebiegających prawdopodobnie obok mtczyń. Odizolowana bowiem część błony śluzowej od centralnego układu nerwowego, nie wydzielająca soku, przy karmieniu pozornem, natychmiast zaczyna wydzielać sok, gdy błona śluzowa innych części żołądka zostaje podrażnioną.