94299301

FIZYOŁoGIA NAKZĄUOW PŁCIOWYCH KOBIECYCH 677

trzinego wydzielania jajnika; możliwem jest, że i rozwój gruczołów mlecznych w ciąży dokonywa się pod wpływem hormonu, którego źródłem jest ciałko żółte, względnie w późniejszych okresach ciąży gruczoł śródmiąższowy.

Natomiast początek wydzielania mleka musi mieć inną przy-czynę. W pierwszych dniach pc porodzie, a więc w czasie, kiedy gruczoł mleczny zaczyna produkować mleko, nie zachodzi w jajniku żadna zmiana, któraby mogła tłómaczyć to zjawisko na drodze działania jajnikowych hormonów. Nie ulega wątpliwości, że nagłe zjawienie się mleka w gruczołach mlecznych stoi w czasowym, a zapewne i przyczynowym związku z wyjściem jaja płodowego z macicy. Kiedykolwiek w drugiej połowie ciąży (a nieraz znacznie wcześniej bo w 3-cim lub 4-tym miesiącu) jaje płodowe opuści macicę, czy to wskutek spontanicznego poronienia, czy wskutek sztucznego usunięcia jaja płodowego z macicy, zawsze w gruczołach mlecznych zjawia się praca gruczołowa, doprowadzająca do wydzielania mleka. Ponieważ i tu mowy być nie może o działaniu odruchu nerwowego, gdyż po przecięciu wszystkich nerwów sutkowych, czynność ta zjawia się w zupełnie tej samej postaci, przeto z pewnością mamy tu do czynienia z działaniem hormonicznem. Może ono być dwojakiem, pozytywnem lub negatywnem. W pierwszym przypadku przyjąć musimy, że po porodzie lub poronieniu zjawia się jakiś hormon, który gruczoł mleczny do czynności pobudza, w drugim stanąć musimy na tern stanowisku, że podczas ciąży działał hormon hamujący wydzielanie się mleka i że hormon ten po porodzie przestał działać. Gdzie może być atoli źródło tego pobudzającego, względnie tego hamującego hormonu ? Ponieważ mięsień maciczny po porodzie ulega procesom wstecznym i znaczna część jego zostaje wessaną, przeto możnaby przypuszczać, że z temi wessanemi masami krąży hormon pobudzający prace gruczołów mlecznych. Przypuszczenie to jest jednak mało praw^rdopodobnem, gdyż, jak wiadomo, proces regresywny w mięśniu macicznym kończy się po upływie mniej więcej sześciu tygodni, a gruczoł mleczny karmiącej kobiety wydziela dalej. Zresztą o ile kobieta nie przyłożyła płodu do piersi, wydzielanie mleka ustaje po kilku dniach, a więc w czasie, kiedy dużo substancyi z rozpadu mięśni powstałych krąży jeszcze we krwi.

Daleko prawdopodobniejszem jest przypuszczenie, że wydzielanie mleka jest następstwem ustania działania hormonu, hamują-