Magazyn6

2301

115

AMERYKA

(kraina wina) i Hvitrarnannaland (kraina białych ludzi). Inne podanie głosi, że ziemie te odkrył niejaki Thorfinn Karlsev-n i, który podobno miał nawet przeprowadzić tam próby kolonizacji. Późniejsze badania pozwalają przypuszczać, że Hellulandem jest dzisiejszy Labrador, Marklandem jest Nowa Szkocja, zaś Vinlandem — okolice dzisiejszego Nowego Jorku. Jednakowoż są to tylko hipotezy. Chociaż odkrycia Normanów niewątpliwie stanowią kartę w dziejach odkryć geograficznych, to jednak dzieła ich są tylko ulotnem podaniem, gdyż nie pozostawili oni żadnych dokumentów pisanych o swych wyprawach. Tern się tłumaczy, że nie są oni uważani za odkrywców Nowego Świata.

Podróże Kolumba i wiadomości o odkrytej przez niego ziemi, poparte widokiem Indjan przywiezionych do Riszpanji, były wielką sensacją i wzbudziły powszechne zainteresowanie. Pomimo to, iż Kolumb odbył jeszcze trzy dalsze podróże do odkrytych przez siebie ziem, to jednak nowy kontynent nie został nazwany jego imieniem. Nazwę swą zawdzięcza Ameryka geografowi niemieckiemu Marcinowi Waldsee-m ii 11 e r, który w książce wydanej w r. 1507 w St. Die w Lotaryngji, zaproponował tę nazwę dla uczczenia podróżnika Amerigo Vespucci, kupca włoskiego, czynnego jako żeglarza w służbie Hiszpa-nji i Portugalji. Odbył on 4 podróże na zachód. Począwszy od r. 1503 zaczęły się ukazywać wydania jego opisów podróży p. t. „Quatuor Navigationes“ w językach włoskim, łacińskim, francuskim i niemieckim. Opisy te wzbudziły wielkie zainteresowanie 1 dzięki nim stał się Vespucci popularniejszym od Kolumba. Stąd omyłka Waldsee-miillera, na podstawie której Nowy Świat otrzymał imię „Kraina Americus’a“. Pomimo to przez długi czas Amerykę oznaczano nazwą Indyj Zachodnich. Imię prawdziwego odkrywcy noszą tylko niektóre kraje i miasta amerykańskie jako to: Kolumb ja (Rzeczpospolita Płd. Am.) prowincja Kolumb ja w Kanadzie, departament w St. Zj. (m. Washington) i miasto Colon w Panamie. Podczas pierwszej swej podróży Kolumb odkrył jeszcze wyspy Kubę i Haiti, podczas drugiej podróży — wyśpię Dominikę i cały szereg drobniejszych wysp Antyl-skich. W czasie trzeciej swej podróży dotarł do stałego lądu Ameryki przy ujściu rzeki Orinoko. Wkrótce potem, bo już w 1497 r. John C a b o 11 (Giovanni G a-botto), Włoch znany jako podróżnik angielski, odbył na skutek inicjatywy kupców bristolskich podróż na zachód i odkrył Nową Fundlandję. W 1499 Alonzo de H o-j e d a odkrył wybrzeże Gujany i Wenezueli; w 1500 C ab rai — wybrzeża Bra-zylji, w 1509 Dias de Solis — ujście rzeki La Plata; w 1512 Ponce di Leon przybył do wybrzeża Florydy; w 1513 B a 1 b o a przebył przesmyk Panamski i odkrył oc. Spokojny. W 1. 1513 do 1518 różni podróżnicy odkryli półwysep Jukatan, zatokę Rio de Janeiro, w 1519 Ferdynand C o r t e z, wódz hiszpański, podjął wyprawę na Meksyk, w 1526 podóbną wyprawę podjął P i z a r r o celem podboju Peru. W 1521 M a g e 1 a n (Fernao da Mag al-haes) przepływa z Atlantyku na oc. Wielki przez cieśninę nazwaną jego imieniem i po raz pierwszy okrąża kulę ziemską. W 1534 Jakób Car t i er odkrył zatokę św. Wawrzyńca, zaś w 1578 powstała w Ameryce pierwsza kolonja brytańska, zwana Nową Anglją. Poszukiwania przejścia płn.-zach. spowodowały szereg wypraw jako to: DaVisa (1607), Hudson a (1610), Baffina (1616), Beringa (1728), Vancouvera (1795), P a r-ri’ego (1819), Frank li na (1821). Nazwiska tych wszystkich podróżników upamiętnione są w wyspach, cieśninach i zatokach pdn. części kontynentu. Pomimo odkrycia Ameryki pod koniec XV w., badania naukowe rozpoczęto dopiero w wieku XIX. W pracach tych wyróżnili się Alex. Humboldt oraz Aime Bonpland w Am. Płd. i Meksyku (1799 do 1804); Lewis i Ciarkę w górach Skalistych (1804—1806), H. R. Schoolcraft, de Saint Hilaire, d’0 r b i g n y, Darwin, F. D. C a s t e 1 n a u, C. E. Dutton, J. Palliser oraz wielu innych. W czasach nowszych wyróżnili się między innymi uczeni amerykańscy W. M. D a v i s, F. P. Moreno, J. W. P o w e 11, G. K. Gilbert. Polacy prowadzili badania naukowe głównie w Am. Płd. Wspomnimy nazwiska następujące: Ignacy Dorn e y k o, Józef Siemiradzki, Konstanty Jelski, Jan Sztolcman, Józef Grzybowski, Emil Dunikowski i Rudolf Zuber.

3. Ludność tubylcza ] kolonizacja. Pierwotną ludność tubylczą A. stanowili Indja-nie najrozmaitszych szczepów oraz Eski

8*