Magazyn6

3201

124

AMERYKA

ra, Tapajoz, Tocantins i Araguaya, oraz pół-nocnemi: Iguassu, Yapura i Rio Negro; 7) dorzecze Orinoco (3000 km; 944000 km’), 8) dorzecze Rio Magdalena (1 350 km; 300000 km²). Pod względem roślinnym możemy wyróżnić pewne krainy naturalne: na północ od równika — Sawanny (Llanos) w Gujanie: w pasie deszczów zwrotnikowych — kraina lasów dziewiczych (Selvas), która rozpoczyna się na północy nad rzeką Orinoco, zajmuje całą płn. Brazylję i w formie lasów galerjowych sięga daleko ku południowi. Na południe od pasn lasów dziewiczych rozpościera się znów kraina Sawanny: Pampos Brazylijskie, Chacos Paragwaju i A.gentyny, które sięgają aż do obszaru klimatu umiarkowanego. Zachodnia część Am. Płd., ze względu na znaczną wysokość, ma temperaturę umiarkowaną nawet pod oamym równikiem W Andach stoki wschodnie pokryte są lasami, które ku nizinom przechodzą w stepy zwane puna. Stoki zachodnie gór w znacznej części są pustynne, miejscami pozbawione zupełnie roślinności, natomiast bogate w skarby kopalne (Atakama). Klimat Am. Płd. stoi pod wyraźnym wpływem prądów morskich i wyżyn. Wzdłuż wybrzeża zachodniego płynie prąd zimny od południa ku północy i powoduje wysuszanie powietiza oraz powstawanie pustyń. Wzdłuż wybrzeża wschodniego płynie prąd ciepły z północy na południe. W miarę wstępowania tego prądu do okolic chłodniejszych następuje silne parowanie, wskutek którego wybrzeża wsch. aż do ujścia Rio de la Plata, otrzymują znaczne ilości opadów atmosferycznych.

8. Zaludnienie. Ludność Am. Płd. stanowią Indjanie — tubylcy rozmaitych szczepów, potomkowie kolonistów hiszpańskich i portugalskich (kreole), którzy tu napływali od XVI w., liczni mieszańcy — metysi, ludność biała, która osiedliła się tu w XIX w. (głównie Hiszpanie i Portugalczycy, ponadto Włosi, Niemcy i Polacy); wreszcie pewną liczbę ludności stanowią murzyni, sprowadzeni tam jako niewolnicy w czasach kolonjalnych i mieszańcy z murzynami (mulaci, zambosi). Obecnie mieszańcy stanowią przeszło połowę ludności kontynentu. Niektórzy Indjanie, osiedleni na wybrzeżach Peru i Boliwji, osiągnęli przed przybyciem Europejczyków wysoki stopień kultury; państwa ich, podbite przez Hiszpanów (P i z a r r o), upadły, ale do dziś przeważa w Andach element indjański o wysokim stopniu kultury tubylczej. W przeciwstawieniu do nich, ludy zamieszkujące strefę zwrotnikową w lasach dziewiczych nad Amazonką, stoją do dziś dnia na bardzo niskim stopniu kultury. Pomimo to, stano wią one w tych dzielnicach przewagę, gdyż aklimatyzacja Europejczyków jest tam niezmiernie trudna. Biali stanowią większość jedynie w Chile, Argentynie, Urugwaju i południowo-wsch. Brazylji. Ogółem Am. Płd. liczy 82 milj. ludności, w tern zaledwie około 15 milj. białych.

Podział polityczny Ameryki Południowej.

Republiki	Powierzchnia w km*	Ludność	Gęst. zalud. na km*	Stolica
1. Argentyna (Republica Argentina) . . .	2.790.000	10.348.000	3.6	Buenos-Aires
2. Boliwja (Republica Boliviana).....	1.332.808	3.465.000	2.6	Sucre siedziba rządu La Paz
3. Brazylja. Republika Związkowa .... (Estados Unidos do Brazil)	8.511.189	636.OOO	3.6	Rio de Janeiro
4. Chile (Republica de Chile) ......	741.300	4.341.000	5,9	Santiago
5. Ekwador (Republica del Ecuador) . . .	451.180	2.450.000	5.4	Quito
6. Kolumbja (Republica de Colombia)	1.283.864	7.993.^000	6,2	Bogotd
7. Paragwaj (Republica del Paraguay) . .	253-100	933.000	3.7	Asunción
8. Peru (Republica del Peru)......	r.365.000	6.025 000	4.4	Lima
9. Urugwaj (Republica Oriental del Uruguay)	179.000	1.808.000	10.0	Montevideo
10. Wenezuela. Republika związkowa . . . (Estados Unidos de Yenezuelal	945.000	3 027.000	3.2	Cardcas